Posts Tagged ‘Δημογραφικό’

Σ. Ζαχαράκη στο “Π”: Δημογραφικό, μια μάχη για όλους μας!

7 Νοεμβρίου 2023

Της ΣΟΦΙΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗ Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Βουλευτή ΝΔ Α’ Ανατολικής Αττικής

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της χώρας μας και ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το Δημογραφικό. Μια πρόκληση την οποία αντιμετωπίζουν πάρα πολλά κράτη, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς.

Στην Ιαπωνία, στο Χονγκ Κονγκ, στη Σιγκαπούρη η γονιμότητα δεν ξεπερνά το 1,3 παιδιά / γυναίκα, ενώ στη Νότια Κορέα έχει πέσει κάτω από το 1 παιδί / γυναίκα – επίπεδα που δεν μπορούσε κάποιος να φανταστεί μερικά χρόνια πριν. Εκεί που η Ελλάδα διαφοροποιείται από άλλες χώρες είναι στο χρονοδιάγραμμα. Σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η μείωση της γονιμότητας στην Ελλάδα σημειώθηκε με υστέρηση δύο σχεδόν δεκαετιών, συντελέστηκε όμως με μεγαλύτερη ταχύτητα και έπεσε σε χαμηλότερα επίπεδα.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η χώρα μας καταγράφει από τα χαμηλότερα επίπεδα γονιμότητας παγκοσμίως. Σε αυτήν την παρατεταμένα χαμηλή γονιμότητα οφείλεται η μείωση του πληθυσμού της χώρας και η ταχύτατη γήρανσή της, που κάνουν τη δημογραφική κατάσταση της Ελλάδας δυσμενέστερη από ό,τι αλλού. Μη λησμονούμε ότι οι τάσεις που καταγράφηκαν γύρω στο 1980 όσον αφορά τη μείωση των γεννήσεων (από τότε έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα) καταγράφονται ως αποτέλεσμα τώρα.

Αυτή η πληθυσμιακή υποχώρηση δεν εκδηλώνεται ισομερώς στην επικράτεια, έχει εξάρσεις σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκούν μόνο εθνικές στρατηγικές, αλλά απαιτούνται και συγκεκριμένες τοπικές πρόνοιες, με τη συνολική, πάντως, δημογραφική κατάρρευση να καθίσταται κυριολεκτικά ένα υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας.

Όλα τα παραπάνω δεν αφήνουν περιθώρια παρατήρησης μιας εξέλιξης και απλών διαπιστώσεων. Και ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος που αποφάσισε τη σύσταση γενικής γραμματείας με διακριτή αρμοδιότητα την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος στο νεοσυσταθέν υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Δείγμα της αποφασιστικότητας του πρωθυπουργού να δράσει τώρα με στόχο.

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του πρωθυπουργού, πρόκειται να παρουσιάσουμε, στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2024, ένα λεπτομερές και στοχευμένο εθνικό σχέδιο για το Δημογραφικό. Οι άξονες θα καλύπτουν την εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, το στεγαστικό θέμα, τη μακροχρόνια φροντίδα, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την ισόρροπη ανάπτυξη όλης της χώρας αλλά και την ενίσχυση των ζευγαριών με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και αισιοδοξίας, ώστε να κάνουν τον οικογενειακό προγραμματισμό τους.

Και βέβαια δεν ξεκινάμε από το μηδέν.

Τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια αυξήσαμε το αφορολόγητο για νοικοκυριά με παιδιά. Αυτό μεγαλώνει ξανά τώρα κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί. Παράλληλα, μια από τις πρώτες αποφάσεις μας, το 2019, ήταν να χορηγήσουμε ένα εφάπαξ επίδομα 2.000 ευρώ για κάθε νέα γέννηση στην πατρίδα μας. Και ήδη αιχμή των αυξημένων μισθών στο Δημόσιο από 1/1/2024 είναι η οικογένεια, την οποία στηρίζουμε με πρόσθετες μισθολογικές αυξήσεις, ενώ όλα τα βρεφικά και παιδικά είδη έχουν από καιρό μεταφερθεί στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ. Έχει αναδιαμορφωθεί ριζικά το πλαίσιο των γονικών αδειών. Αυτές έχουν επεκταθεί πλέον στον πατέρα, έχουν αυξηθεί χρονικά στους εννέα μήνες, από τους έξι, με σημαντική αύξηση των επιδομάτων που τις συνοδεύουν.

Ενισχύεται ο πιλοτικός θεσμός των «Νταντάδων της Γειτονιάς», με αύξηση voucher που φτάνει στα 500 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί, δείχνοντας την προσήλωσή μας στον στόχο της ισότητας και της εναρμόνισης της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής. Αλλά και στη στεγαστική πολιτική ξεκινήσαμε μια ουσιαστική παρέμβαση σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα, την εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων με συνολικό προϋπολογισμό 2,2 δισ. ευρώ, για να μπορέσουμε να ενδυναμώσουμε κυρίως τους νέους μας μέσω της εύρεσης στέγης, έτσι ώστε να αναπτύξουν με μεγαλύτερη αυτονομία το πλάνο ζωής τους.

Αναφέρω ενδεικτικά το πρόγραμμα «Σπίτι μου», τον προϋπολογισμό του οποίου διπλασιάσαμε στο 1 δισ. ευρώ και διευρύναμε τα κριτήρια των διαμερισμάτων με ειδικές διατάξεις, ώστε να αυξήσουμε τα επιλέξιμα σπίτια, ενώ 860 δάνεια έχουν ήδη εκταμιευθεί, συνολικού ποσού 84 εκατ. ευρώ. Ακόμα, με το πρόγραμμα «Κάλυψη» επιδιώκεται η αξιοποίηση του υφιστάμενου αποθέματος διαμερισμάτων του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ» για την υλοποίηση προγράμματος κοινωνικής κατοικίας.

Στόχος είναι η διάθεση τουλάχιστον 1.000 ιδιωτικών κατοικιών ως κοινωνικές κατοικίες σε νέους ηλικίας 25 – 39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, χωρίς ιδιόκτητη πρώτη κατοικία. Ένα πρόγραμμα που τρέχουμε είναι το «Στέγαση και Εργασία για τους Αστέγους», το οποίο παρέχει επιδότηση ενοικίου στους ωφελούμενους για δύο χρόνια, κάλυψη βασικών δαπανών για οικοσκευές, πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ και επιδότηση του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών για έναν χρόνο για εξεύρεση εργασίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις ή για τη δημιουργία επιχείρησης. Δύο ακόμα προγράμματα για την υλοποίηση των οποίων θέτουμε τις βάσεις στο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας είναι το «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» και το «Κοινωνική Αντιπαροχή». Θέλουμε να δώσουμε ελπίδα και ασφάλεια στους πολίτες, ιδίως στους νέους και σε όσους μας έχουν περισσότερο ανάγκη.

Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, ούτε υπάρχουν επιλογές οι οποίες μπορούν να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα. Το Δημογραφικό συνεπάγεται μια πολύχρονη προσπάθεια. Και, βεβαίως, προϋποθέτει και έχει πολλούς συμμάχους.

Πηγή: Το Παρόν της Κυριακής (05.11.2023)

Κ. Μητσοτάκης: Το δημογραφικό καθίσταται υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας

17 Οκτωβρίου 2023

Ομιλία του πρωθυπουργού στο συνέδριο «Δημογραφικό 2023 – Ωρα για δράση»

Ισως τον πιο ηχηρό συναγερμό όλων των τελευταίων ετών για το δημογραφικό σήμανε πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, όπως σχολίασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας την πολυπλοκότητα του προβλήματος.

Μιλώντας στο συνέδριο «Δημογραφικό 2023 – Ωρα για δράση» σήμερα, Τρίτη, ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι με βάση τα εξαιρετικά αποκαρδιωτικά στοιχεία του 2022 η χώρα κατέγραψε ουσιαστικά μία γέννηση ανά δύο θανάτους, μιλώντας για ένα αρνητικό ισοζύγιο το οποίο δυστυχώς κλιμακώνεται εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. «Σίγουρα έπαιξε τον ρόλο της και η πανδημία, όμως πρέπει να βλέπουμε τις διαχρονικές τάσεις, και αυτές είναι εξαιρετικά ανησυχητικές», είπε χαρακτηριστικά.

Το συνέδριο, όπως είπε, «έρχεται να εξετάσει έναν εθνικό κίνδυνο ο οποίος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ένας κίνδυνος που όμως δεν πρέπει να γίνει καθεστώς». Πρόσθεσε ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που απασχολεί τη Δύση, σχεδόν όλες τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, που συνδέεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής.

«Στη δικιά μας πατρίδα όμως επιβαρύνεται κι από άλλες ιδιαιτερότητες. Η αλήθεια είναι ότι ο λαός μας είναι σήμερα από τους πιο γερασμένους στην Ευρώπη. Την τελευταία πενταετία οι Ελληνίδες ηλικίας 20-40 ετών μειώθηκαν κατά 150.000 ως αποτέλεσμα μιας πτώσης των γεννήσεων που ουσιαστικά ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80. Επιπλέον πρέπει να τονίσουμε ότι αυτή η πληθυσμιακή υποχώρηση δεν εκδηλώνεται ισομερώς στην επικράτεια. Εχει εξάρσεις σε συγκεκριμένες περιοχές, και αυτό σημαίνει ότι δεν αρκούν μόνο εθνικές στρατηγικές, αλλά απαιτούνται και συγκεκριμένες τοπικές πρόνοιες, με τη συνολική πάντως δημογραφική κατάρρευση να καθίσταται κυριολεκτικά ένα υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας. Και μάλιστα σε μία συγκυρία όπου πολλοί άλλοι δείκτες το προδιαγράφουν εξαιρετικά ευοίωνο. Γιατί πράγματι η πατρίδα μας έχει σήμερα αφήσει για τα καλά πίσω της την οικονομική κρίση, σημειώνει πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μειώνοντας την ανεργία, παρά τις δυσκολίες το διαθέσιμο εισόδημα εξακολουθεί να στηρίζεται, όμως τι νόημα θα έχει μια τέτοια ελπιδοφόρα, αισιόδοξη, φωτεινή πορεία εάν παράλληλα η σκιά της συρρίκνωσης απλώνεται πάνω στους πρωταγωνιστές της, πάνω στις Ελληνίδες και στους Ελληνες του αύριο. Και σε αυτό ακριβώς το μεγάλο στοίχημα απαντά η ίδρυση του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ώστε η χώρα να μπορέσει επιτέλους να ενοποιήσει τις προτεραιότητές της σε ένα εθνικό σχέδιο για το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, την οικογένεια, συντονίζοντας καλύτερα τα μέτρα που προωθεί η πολιτεία σε πολλά διαφορετικά επίπεδα».

Κ. Μητσοτάκης: Το δημογραφικό καθίσταται υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας-1

Τόνισε ότι «σε πολλά επίπεδα απλώνεται και ο κίνδυνος μείωσης του πληθυσμού μας με συνέπειες γεωστρατηγικές για ένα έθνος σε μια κομβική περιοχή του χάρτη, ενώ συνδέεται άμεσα και με την παραγωγικότητα του τόπου, με την πρόοδο των πολιτών, με τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος, κυρίως όμως συνδέεται με την ευημερία των επόμενων γενιών».

Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε πως γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις ούτε επιλογές που μπορούν να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα. Το δημογραφικό συνεπάγεται μια πολύχρονη και συχνά άνιση προσπάθεια και βεβαίως προϋποθέτει πολλούς συμμάχους, από το κράτος και τις επιχειρήσεις μέχρι τους ίδιους τους πολίτες, γιατί κι εκείνοι συμμετέχουν προφανώς στις εξελίξεις ως φορείς συγκεκριμένων αντιλήψεων και συμπεριφορών.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε ολόκληρο τον κόσμο βρισκόμαστε πια στο μεταίχμιο της λεγόμενης δεύτερης δημογραφικής μετάβασης», επισήμανε και έδωσε τα χαρακτηριστικά της εικόνας που διαμορφώνεται στον αναπτυγμένο κόσμο.

«Ταυτόχρονα αλλάζει και το προσωπικό όραμα ευτυχίας των νέων ανθρώπων. Το ίδιο και το μοντέλο της σύγχρονης οικογένειας, το οποίο είναι πια πιο απαιτητικό αλλά και μερικές φορές πιο απρόσιτο», πρόσθεσε τονίζοντας ότι η άμυνα απέναντι σ’ αυτά τα νέα δεδομένα σίγουρα δεν μπορεί να αναζητηθεί σε όσα ίσχυαν πριν από κάποιες δεκαετίες.

Μίλησε για την ανάγκη εναρμονισμού της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή, τη φροντίδα της δημόσιας υγείας, ώστε η τρίτη ηλικία να παραμένει ενεργή, και τη δημιουργία πολλών καλών θέσεων εργασίας για νέους, με στόχο να μπορούν με καλές προοπτικές να φτιάχνουν τη ζωή τους στον τόπο τους.

Στο σημείο αυτό ανέφερε ότι, καθώς βρισκόμαστε στην αρχή της δεύτερης θητείας της κυβέρνησης με νωπή ισχυρή λαϊκή εντολή, δεν έχουμε ξεκινήσει από το μηδέν, καθώς τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια αυξήθηκε το αφορολόγητο για νοικοκυριά με παιδιά, κάτι που μεγαλώνει τώρα κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί, ενώ μία από τις πρώτες αποφάσεις της κυβέρνησης το 2019 ήταν η χορήγηση εφάπαξ επιδόματος 2.000 ευρώ για κάθε νέα γέννηση στην πατρίδα μας και ήδη αιχμή των αυξημένων μισθών στο Δημόσιο από 1η Ιανουαρίου του 2024 είναι η οικογένεια η οποία στηρίζεται με πρόσθετες μισθολογικές αυξήσεις, ενώ όλα τα βρεφικά και παιδικά είδη έχουν μεταφερθεί στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ. Αναφέρθηκε και σε άλλα μέτρα, όπως η επέκταση των γονικών αδειών, γιατί, όπως είπε, οι οικονομικοί όροι είναι η μία πλευρά του ζητήματος, ενώ η άλλη αφορά τις γενικότερες συνθήκες. Επισήμανε ακόμη ότι την τεκνοποίηση ευνοούν και άλλες πρωτοβουλίες, όπως ο εκσυγχρονισμός της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που δρομολογήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση.

Ο δισταγμός νέων ζευγαριών να κάνουν παιδιά είναι πολυπαραγοντικός, είπε ακόμη και τόνισε ότι σε αυτή την παράμετρο βοηθούν δράσεις όπως το πρόγραμμα «Σπίτι μου» για την πρώτη κατοικία 150.000 νέων ή ο θεσμός του Πρώτου Ενσήμου, που ευνοεί την είσοδο στην εργασία χωρίς προϋπηρεσία. Τόνισε ότι, αν και γενναίες, ούτε αυτές οι πρωτοβουλίες αρκούν, καθώς καραδοκεί το παράλληλο μέτωπο της γήρανσης του πληθυσμού.

Οι πέντε αλλαγές που φέρνει το μίνι ασφαλιστικό

Οι πέντε αλλαγές που φέρνει το μίνι ασφαλιστικό

«Εχουμε ανάγκη από πολύ περισσότερα παιδιά. Εχουμε ανάγκη όμως κι από υγιείς πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας», είπε τονίζοντας τη σημασία των πολιτικών της Δημόσιας Υγείας στο επίπεδο της θεραπείας αλλά και της πρόληψης.

Πρόσθεσε ότι πρόσφατα για πρώτη φορά αποφασίστηκε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι το ζήτημα της γήρανσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι μια κρίσιμη προτεραιότητα την οποία πρέπει να αναδείξουμε σε επίπεδο ευρωπαϊκών πολιτικών.

Υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο της εργασίας που θα χρηματοδοτεί τις επιλογές των νέων ανθρώπων στους σημαντικούς σταθμούς της ζωής τους και τόνισε ότι γίνεται καθοριστικός ο ρόλος της ανάπτυξης σε όλες της τις εκφράσεις, από τις επενδύσεις που θα φέρουν θέσεις εργασίας μέχρι την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Και από την αντιστροφή του brain drain ή την ενσωμάτωση μέρους των μεταναστών μέχρι τους καλύτερους μισθούς.

«Αντίμετρο λοιπόν στη μείωση του συνολικού πληθυσμού αποτελεί και η μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού», είπε και τόνισε πως δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι όσα γίνονται στη χώρα αρκούν για να αλλάξουν τα δραματικά δεδομένα ούτε για να αντιστρέψουν τάσεις δεκαετιών. Ανέφερε πως δεν τρέφει αυταπάτες, αλλά και πως για τη δημογραφική ανάταξη, η οποία βέβαια θα πάρει καιρό και τα αποτελέσματά της θα τα δούμε σε βάθος δεκαετιών, χρειαζόμαστε ένα συνεκτικό σχέδιο, συνεκτικά μέτρα και εφαρμογή τους σε βάθος χρόνου.

Ο πρωθυπουργός έκλεισε την παρέμβασή του με την ευχή το συνέδριο να είναι παραγωγικό, γόνιμο και χρήσιμο και για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου, αλλά και με την ευχή η αντιμετώπιση του δημογραφικού να μπορέσει να ενώσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις σε μια κοινή διαδρομή χωρίς λαϊκίστικες και χωρίς εθνικιστικές κορόνες. Δεν πρόκειται εξάλλου για κομματικό χρέος, πρόκειται για εθνικό χρέος και σας βεβαιώνω ότι η κυβέρνηση θα υπηρετήσει αυτό το εθνικό σχέδιο, έτοιμη να εμπλουτίσει τις θέσεις της με κάθε θετική πρόταση και με χρήσιμες ιδέες που είμαι σίγουρος ότι θα ακουστούν εδώ».

Πηγή: primeminister.gr (17.10.2023)

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη εδώ

Δημογραφικό 2023 – Ωρα για δράση

17 Οκτωβρίου 2023

Το δημογραφικό αποτελεί διαχρονικά ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα για την χώρα μας.

Το πλαίσιο της εθνικής πολιτικής για την αντιμετώπιση του δημιουργείται από:

· το δημόσιο διάλογο

· την ανταλλαγή απόψεων

· την παράθεση στοιχείων

· το γόνιμο προβληματισμό

Στο πλαίσιο αυτό, η Next is Now και η Dome Consulting διοργάνωσαν για 2η συνεχόμενη χρονιά, το συνέδριο: Δημογραφικό 2023 – Ωρα για δράση, στις 17 Οκτωβρίου 2023, στο Athens Marriot Hotel.

Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε και φέτος ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ στα πάνελ συμμετείχαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης, πολιτικοί, ειδικοί ακαδημαϊκοί και παράγοντες της αγοράς.

Ομιλίες

Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης (Δείτε το video εδώ)

Dubravka Šuica, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία (Δείτε το video εδώ)

Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος Eurobank (Δείτε το video εδώ)

Συνεντεύξεις

Συνέντευξη Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κ. Σοφίας Ζαχαράκη στον κ. Νίκο Χατζηνικολάου (Δείτε το video εδώ)

Ενότητα Α: Το εθνικό σχέδιο για το δημογραφικό – Η οικογένεια και οι νέοι στο επίκεντρο

Ενότητα Β: Οικονομική ανάπτυξη και δημογραφική πολιτική – Το ασφαλιστικό, η υπογεννητικότητα

Ενότητα Γ: Δημογραφικές προκλήσεις και εκπαίδευση

Ενότητα Δ: Η νέα πραγματικότητα για τους εργαζομένους – Τα ζητήματα ίσων ευκαιριών

Πηγή: Dimografiko.gr (17.10.2023)

Η Ευρώπη ξεμένει από εργατικά χέρια

12 Ιουνίου 2023

Το δημογραφικό εξελίσσεται στο μεγαλύτερο πρόβλημα για την οικονομική ανάπτυξη

Για πολλούς ειδικούς είναι η «πυρηνική απειλή» κατά της Ευρώπης, της Γηραιάς Ηπείρου που γίνεται όλο και πιο γηραιά καθώς οι γεννήσεις μειώνονται, η μερίδα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού μικραίνει και μαζί του μειώνεται το εργατικό δυναμικό που στηρίζει την παραγωγή της και την ανάπτυξή της.

Το αποτέλεσμα είναι να μένουν κενές όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την παραγωγή, την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία. Χαίνουσα πληγή των ανεπτυγμένων οικονομικών, το δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης τείνει να απειλήσει την ευημερία της ατμομηχανής της Ευρώπης, της Γερμανίας, αλλά και των άλλων ισχυρών οικονομιών του ευρωπαϊκού Βορρά, ενώ δεν λείπει από τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.

Μέσα στην εβδομάδα δόθηκαν στη δημοσιότητα τα πορίσματα έρευνας που προαναγγέλλουν κάμψη της παραγωγικής μηχανής και της ανάπτυξης της Γερμανίας ως συνεπακόλουθο της μείωσης του εργατικού δυναμικού της. Είχαν προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα τα στοιχεία που φέρουν τη γερμανική οικονομία σε ύφεση, αλλά κατά κύριο λόγο εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης που έπληξε τις βιομηχανίες. Εν προκειμένω, όμως, προκύπτει πως με τις τάσεις που επικρατούν σήμερα μέσα στην επόμενη δεκαετία η προσφορά εργατικού δυναμικού στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία θα μειωθεί κατά 3 εκατ. άτομα, δηλαδή το 7% του σημερινού συνόλου. Εκτός βέβαια και αν οι ελλείψεις καλυφθούν με την ένταξη όλο και περισσότερων μεταναστών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό της χώρας. Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις και μόνον για να διατηρηθεί στην τρέχουσα κατάσταση η Γερμανία χρειάζεται τουλάχιστον 400.000 νέους εργαζομένους ετησίως και οι ελλείψεις αφορούν όχι μόνον το προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης αλλά και τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Από σχετική δημοσκόπηση του ινστιτούτου Ifo προκύπτει πως το 87% των οικογενειακών επιχειρήσεων της Γερμανίας πλήττεται ήδη από την έλλειψη προσωπικού.

Και μόνον για να διατηρηθεί στην τρέχουσα κατάσταση η Γερμανία χρειάζεται τουλάχιστον 400.000 νέους εργαζομένους ετησίως.

Την ίδια στιγμή, στη δεύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γαλλία, πρόσφατη έρευνα μεγάλης ένωσης επιχειρήσεων, της CPME, διαπιστώνει πως το 94% των γαλλικών επιχειρήσεων δυσκολεύεται να βρει το κατάλληλο προσωπικό αλλά και γενικώς να βρει προσωπικό. Ακόμη και στην Ισπανία, όπου η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, 12,6% των επιχειρήσεων δηλώνουν πως κυριολεκτικά αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν το απαιτούμενο προσωπικό και βέβαια το πρόβλημα δεν αφορά μόνον τους κλάδους υψηλής εξειδίκευσης αλλά και πολύ απλούστερους τομείς, όπως τον τουρισμό, τη γαστρονομία και τον κλάδο των κατασκευαστικών.

Ανάλογη είναι η εικόνα και στην Αυστρία με το υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας να μιλάει για «περισσότερες από 250.000 θέσεις εργασίας που παραμένουν κενές και ελλείψεις προσωπικού κυριολεκτικά παντού».

Σύμφωνα με έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν, στην Αυστρία το 4,6% των θέσεων εργασίας παραμένουν κενές εξαιτίας έλλειψης προσωπικού, το αντίστοιχο ποσοστό στο Βέλγιο και στην Ολλανδία ανέρχεται στο 4,5% και στο 4,4% στη Γερμανία. Στο σύνολο της Ευρωζώνης, άλλωστε, οι κενές θέσεις εργασίας αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 3% του συνόλου. Και τα στοιχεία προοιωνίζονται επιδείνωση στο μέλλον.

Ανω των 65 ετών ένας στους τρεις έως το 2050

Η Ευρώπη γερνάει και γερνάει ταχύτατα. Οχι μόνον μειώνονται οι γεννήσεις αλλά οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και αυξάνεται διαρκώς το προσδόκιμο ζωής. Σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν, ο πληθυσμός της Ε.Ε. αναμένεται να κορυφωθεί μέσα στη δεκαετία του 2040 φτάνοντας στα 526 εκατ. άτομα. Στη συνέχεια, θα αρχίσει να μειώνεται και στα τέλη του αιώνα θα είναι μικρότερος κατά 30 εκατ. άτομα. Με τις έως τώρα μετρήσεις αναμένεται πως στα μέσα του αιώνα μας το 1/3 των Ευρωπαίων θα είναι άνω των 65 ετών. Εν ολίγοις θα έχει σημαντικά αυξηθεί η μερίδα των ατόμων τρίτης ηλικίας που σήμερα αντιπροσωπεύουν μόνον το 20% του συνόλου. 

Κάπου μέσα στη δεκαετία του 2080, επίσης, αναμένεται πως θα αντιστοιχούν μόνον πέντε άνθρωποι οικονομικά παραγωγικής ηλικίας σε κάθε τέσσερις ανηλίκους ή υπερηλίκους που θα εξαρτώνται από αυτούς. Αναμφίβολα αυτές οι αναμενόμενες εξελίξεις θα αποβούν επιζήμιες καθώς θα επιβαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, τον τομέα της υγείας, την κοινωνική συνοχή, τα δημόσια οικονομικά, τα επίπεδα χρέους των χωρών, την οικονομική ανάπτυξη και με λίγα λόγια την ευημερία των ευρωπαϊκών λαών. Και την ίδια στιγμή, αυξάνονται ταχύτατα οι πληθυσμοί των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, με αποτέλεσμα να μειώνεται διαρκώς η μερίδα της Ευρώπης στον παγκόσμιο πληθυσμό: από 12% που ήταν τη δεκαετία του 1960 έχει περιορισθεί στο 6% σήμερα και υπολογίζεται πως στο τέλος του αιώνα δεν θα υπερβαίνει το 4%.

Ενα από τα οξύτερα δημογραφικά προβλήματα της Ευρώπης αντιμετωπίζει η Ιταλία, και δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι το έχει θέσει σε προτεραιότητα δίνοντας κίνητρα στις γυναίκες για να αποκτήσουν παιδιά υποσχόμενη φοροαπαλλαγές και επιδόματα. Αλλωστε το κόμμα της εξελέγη με το σύνθημα «Θεός, Πατρίδα, Οικογένεια» που παραπέμπει σε ακροδεξιά στερεότυπα και μάλλον προκαλεί δυσάρεστους συνειρμούς. 

Υπογραμμίζει, ωστόσο, το πρόβλημα της γειτονικής χώρας που αποτελεί και αντικείμενο δημόσιου διαλόγου. Ερευνες της ιταλικής στατιστικής υπηρεσίας, Istat, προβλέπουν ότι ο πληθυσμός που σήμερα ανέρχεται σε 59 εκατ. άτομα θα μειωθεί στα 48 εκατ. μέχρι το 2070 με μέση ηλικία τα 50 χρόνια, κάτι που αναμένεται να επιβαρύνει σημαντικά τη γειτονική χώρα και το δυσθεώρητο χρέος της.

Η Πορτογαλία στρέφεται στις πρώην αποικίες της, ελλείψεις και στην Πολωνία

Πολλοί οικονομολόγοι αποδίδουν τις ελλείψεις της αγοράς εργασίας όχι μόνον στη γήρανση του πληθυσμού αλλά και στις παρενέργειες της πανδημίας. Αναμφίβολα έχει μεσολαβήσει και στην Ευρώπη η λεγόμενη «μεγάλη παραίτηση» που κατεγράφη στη διάρκεια των πρώτων κυμάτων της πανδημίας, όταν εργαζόμενοι σε διάφορους κλάδους εγκατέλειπαν συλλήβδην την εργασία τους. Το έκαναν άλλοτε με την πρόθεση να αναζητήσουν καλύτερη τύχη σε άλλο κλάδο, αλλά συχνά και με την πρόθεση να μην εργαστούν ξανά. Σύμφωνα με έρευνα της businesseurope, στην Ε.Ε. είναι πολύ έντονο το φαινόμενο της λεγόμενης αδράνειας, των ανθρώπων που είναι σε παραγωγική ηλικία αλλά ούτε εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία: σε Ελλάδα, Ρουμανία, Κροατία και Βέλγιο καταγράφονται αρκετά υψηλά ποσοστά αυτής της κατηγορίας, άνω του 30%, ενώ στην Ιταλία το ποσοστό της αδράνειας υπερβαίνει το 37%.

Παράλληλα, ο Γκέρχαρντ Χίμερ, στέλεχος της Ενωσης Ευρωπαϊκών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων SMEUnited, τονίζει πως «βλέπουμε ότι οι περισσότεροι Ανατολικοευρωπαίοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους στη διάρκεια της πανδημίας και έχουν αποφασίσει να μην επιστρέψουν στις δυτικές οικονομίες προς το παρόν τουλάχιστον». Ομως το πρόβλημα των ελλείψεων προσωπικού πλήττει εξίσου και τις οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης στις οποίες έχουν επιστρέψει τα εργατικά χέρια. Από έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκύπτει πως στην Πολωνία, για παράδειγμα, όπου η ανεργία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 32 ετών, πάνω από το 50% των επιχειρήσεων εκφράζει έντονη ανησυχία για τις ελλείψεις προσωπικού. Οι ελλείψεις είναι περισσότερο αισθητές στον κλάδο των κατασκευαστικών που επλήγη από τη μαζική έξοδο Ουκρανών εργατών, οι οποίοι εργάζονταν στην Πολωνία αλλά έφυγαν για να υπερασπιστούν τη χώρα τους μετά την εισβολή της Ρωσίας.

Είναι, βέβαια, γεγονός ότι σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και ειδικότερα στις χώρες της Βαλκανικής, σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Αλβανία η μετανάστευση συνεχίζεται αν και με κάπως διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι βιομηχανίες αυτών των χωρών πάσχουν από σοβαρότατες ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς σημαντικός αριθμός όσων έχουν υψηλή εξειδίκευση μεταναστεύουν σε άλλες χώρες αναζητώντας καλύτερη δουλειά και καλύτερους όρους. 

Πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Επαγγελματικής Κατάρτισης κατέδειξε ότι περίπου το 40% των Αλβανών με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό. Σε ορισμένες από τις χώρες αυτές οι επιχειρήσεις αντιδρούν όπως ακριβώς και στις ιδιαίτερα ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως στις ΗΠΑ για παράδειγμα, προσφέροντας υψηλούς μισθούς και οικονομικά ή άλλα κίνητρα. Στη Σλοβενία, το 64% των επιχειρήσεων προσφέρει υψηλότερους μισθούς και καλές συνθήκες εργασίας για να προσελκύσει προσωπικό.

Κι ενώ το μεταναστευτικό ζήτημα προβληματίζει, διχάζει και ανησυχεί πολιτικούς και κοινή γνώμη στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βλέπουν σε αυτό τη λύση στην υπογεννητικότητα και στα κενά της αγοράς εργασίας. Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, χαλάρωσε τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση βίζας στους πολίτες των άλλοτε αποικιών της, δηλαδή της Βραζιλίας, της Ανγκόλας και της Μοζαμβίκης. Η Ισπανία ψήφισε νόμο που διευκολύνει την πρόσληψη εργαζομένων από τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε. και η Σλοβενία έχει από την αρχή του χρόνου εκδώσει ρεκόρ αδειών παραμονής σε ξένους. Η Γερμανία έχει προ πολλού στραφεί στους ξένους χαλαρώνοντας τη νομοθεσία της, αλλά έχει την εμπειρία που αποτύπωσε η πρώην καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, όταν δήλωσε ότι «το πολυπολιτισμικό μοντέλο απέτυχε». 

Η Ιταλία

Δεδομένου του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος της Ιταλίας, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι τόνισε προ ημερών ότι η κυβέρνησή της «έχει θέσει την αύξηση των γεννήσεων και την οικογένεια σε απόλυτη προτεραιότητα, για τον απλούστατο λόγο ότι θέλει να έχει και πάλι μέλλον η Ιταλία». 

Η Γερμανία

Σχολιάζοντας έκθεση που φέρει το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας η αναπτυξιακή τράπεζα KfW επισήμανε μέσα στην εβδομάδα ότι «τρίζουν τα θεμέλια της ευημερίας» της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας. Ευημερία που στηριζόταν μέχρι σήμερα στο άφθονο εργατικό δυναμικό.

To ΔΝΤ

Καταγράφοντας τα προβλήματα υπογεννητικότητας και γήρανσης των ευρωπαϊκών πληθυσμών,  το ΔΝΤ σχολίασε προσφάτως πως «υπάρχει ήδη καταγεγραμμένη η γήρανση του πληθυσμού και θα εξακολουθήσει να επιταχύνεται μέσα στα επόμενα χρόνια», όπως και τα προβλήματα που δημιουργεί.

Πηγή: Η Καθημερινή (12.06.2023)

Δημογραφικό πρόβλημα: Μείωση του πληθυσμού και δημογραφική πολιτική

11 Ιουνίου 2023

Δημογραφικό πρόβλημα: Μείωση του πληθυσμού και δημογραφική πολιτική

Σάββας Γ. Ρομπόλης – Βασίλειος Μπέτσης

Ο πληθυσμός της Ελλάδας προβλέπεται σύμφωνα με τις νέες δημογραφικές προβολές ότι θα έχει την τρίτη μεγαλύτερη μείωση από όλες τις χώρες της ΕΕ

Η πρόσφατη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων (Απρίλιος 2023) των νέων δημογραφικών προβολών της Eurostat (Europop 2023) παρουσιάζουν μια μελλοντική επιδείνωση της δημογραφικής προοπτικής της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ο πληθυσμός της χώρας μας προβλέπεται σύμφωνα με τις νέες δημογραφικές προβολές ότι θα έχει την τρίτη μεγαλύτερη μείωση (30,4%, Διάγραμμα 1) από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1η η Λετονία και 2η η Λιθουανία).

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές της Eurostat του 2023, ο πληθυσμός της χώρας μας αναμένεται να μειωθεί από τα 10,46 εκατ. άτομα το 2022 στα 7,8 εκατ. άτομα το 2070, εκτίμηση η οποία είναι κατά 800.000 άτομα μειωμένη σε σχέση με τις αντίστοιχες δημογραφικές προβολές που είχε εκπονήσει η Eurostat πριν 4 χρόνια το 2019 (Europop2019) (Διάγραμμα 2).

Δημογραφικό: Βαθιές οικονομικές συνέπειες προκαλεί η κατάρρευση της παγκόσμιας γονιμότητας

Η δυσμενής αυτή εξέλιξη αναβαθμίζει, κατά αντικειμενικό τρόπο, τόσο τη γεωπολιτική διάσταση των δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, όσο και την αναγκαιότητα του άμεσου σχεδιασμού και υλοποίησης μίας ολοκληρωμένης και συστηματικής μακροχρόνιας δημογραφικής πολιτικής. Κεντρικός και αναμενόμενος μετρήσιμος στόχος της δημογραφικής πολιτικής επιβάλλεται να είναι η πρόδρομη επιλογή της αποτροπής της μείωσης του πληθυσμού και στην συνέχεια της αύξησης του πληθυσμού. 

Το προσδόκιμο ζωής, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 3, δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη μεταβολή μεταξύ των δύο δημογραφικών προβολών (Europop 2019 & Europop 2023). Το ίδιο συμβαίνει και με το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών, αφού και στις προβολές του 2019 όπως και σε αυτές του 2023, το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών αυξάνεται από τα 18,7 έτη το 2022 στα 23,9 έτη το 2070. Δηλαδή, ένας ασφαλισμένος που συνταξιοδοτείται το 2023, θα λάβει κατά μέσο όρο 5,2 χρόνια λιγότερα σύνταξη από έναν ασφαλισμένο που θα συνταξιοδοτηθεί το 2070. 

Προκειμένου να μην συμβεί αυτό και ο χρόνος της συνταξιοδότησης να παραμείνει σταθερός, σύμφωνα με το πρώτο Μνημόνιο (διάταξη που διατήρησαν και οι Ν. 4386/2016 και Ν. 4670/2020), το όριο ηλικίας της θεσμοθετημένης συνταξιοδότησης θα αυξηθεί κατά 5 έτη από τα 67 έτη στα 72 έτη. Η κυριότερη αιτία της μείωσης του πληθυσμού είναι η μεγάλη μείωση που έχει λάβει υπόψη της η Eurostat στις υποθέσεις εργασίας του 2023 αναφορικά με την μετανάστευση, σε σχέση με τις υποθέσεις εργασίας που είχαν χρησιμοποιηθεί για την μελλοντική πορεία της μετανάστευσης στις προβολές του 2019, οι οποίες ήταν πολύ πιο ευνοϊκές. Ο λόγος ήταν επειδή τα τέσσερα τελευταία έτη από το 2019 έχει παρατηρηθεί πολύ μικρό θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο σε σχέση με αυτό που προέβλεπε η Eurostat και ειδικότερα το έτος 2022 παρατηρήθηκε σημαντικά αρνητικό ισοζύγιο μετανάστευσης κατά 22.000 άτομα (57.000 εισερχόμενη μετανάστευση και 79.000 εξερχόμενη).

Η μετανάστευση, πράγματι, είναι ο σημαντικότερος λόγος μείωσης του πληθυσμού, αφού σε αντίθεση με την μείωση που παρατηρείται σε αυτή, η γεννητικότητα παρουσιάζεται βελτιωμένη στις δημογραφικές προβολές του 2023 σε σύγκριση με αυτές του 2019 (Διάγραμμα 4). Ειδικότερα, ο ολικός δείκτης γονιμότητας από τα 1,33 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία το 2019 παρουσίασε σημαντική αύξηση στα 1,43 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία το έτος 2021. Στις προβολές του έτους 2019 προβλέπονταν ότι αυτή η τιμή του δείκτη ολικής γονιμότητας θα επέλθει το έτος 2040 όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 4. 

Όμως, παρά την σημαντική αύξηση του δείκτη γονιμότητας η Eurostat στις προβολές του 2023, προβλέπει ότι ο πληθυσμός θα μειωθεί κατά 30,4%. Αυτό οφείλεται κυρίως:

α) στο γεγονός ότι στις υποθέσεις εργασίας η Eurostat θεωρεί ότι και πάλι σε βάθος χρόνου, μέχρι το 2070, ο δείκτης ολικής γονιμότητας δεν θα ξεπεράσει την τιμή των 1,55 παιδιών ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία. Την υπόθεση αυτή εργασίας οφείλουμε ως χώρα να διαψεύσουμε διαμέσου της εφαρμογής μιας έγκαιρα σχεδιασμένης και αποτελεσματικά εφαρμοσμένης δημογραφικής πολιτικής,

β) στην αλλαγή της δομής του πληθυσμού που προκάλεσε η μεγάλη μείωση της γεννητικότητας τις δεκαετίες 1990 – 2000 και 2010 – 2020, με αποτέλεσμα ακόμη και με βελτίωση του δείκτη ολικής γονιμότητας ο πληθυσμός της χώρας να παρουσιάζει μείωση 30% μέχρι το 2070 και γ) στον σημαντικό ρόλο που έχει η μετανάστευση.

Παράλληλα, ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων παρουσιάζεται σχεδόν σταθερός σε βάθος χρόνου αφού από 35,6% το 2021 θα αυξηθεί στο 60,6% σύμφωνα με τις πρόσφατες προβολές του 2023 (Διάγραμμα 5), ενώ με τις προβολές του 2019 προβλέπονταν να αυξηθεί στο 59,9% (ο συγκεκριμένος δείκτης είναι ο λόγος του πληθυσμού των ατόμων ηλικία 65 και άνω προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 15-64).

Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων χρησιμοποιείται από διεθνείς οργανισμούς, διάφορους οίκους συμβούλων ως ο βασικός λόγος για τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη αλλά και στην χώρα μας. Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται ως ένας δείκτης γήρανσης του πληθυσμού, και ως ένδειξη μη μακροχρόνιας βιωσιμότητας των δημόσιων αναδιανεμητικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, με την έννοια ότι θα επιβαρύνουν στο μέλλον τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τα δημόσια οικονομικά των κρατών προς όφελος της ιδιωτικοποίησης αυτών και των αγορών ( χρηματαγορών και κεφαλαιαγορών). 

Κατά συνέπεια, στην προοπτική των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, οι οποίες συμπυκνώνονται στην σταδιακή μείωση του πληθυσμού, επιβάλλεται να κατανοηθεί σε βάθος από τους φορείς σχεδιασμού και άσκησης των δημόσιων πολιτικών ότι το δημογραφικό πρόβλημα στην χώρα μας, στο παρόν και το μέλλον, καθίσταται όχι μόνο πληθυσμιακά αλλά και γεωπολιτικά-γεωοικονομικά σημαντικό. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η ανά πενταετία αξιολόγηση του στόχου-αποτελέσματος, μίας δέσμης οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στην χώρα μας απαιτείται, μεταξύ άλλων, να διασφαλίζει την:

α) Γεωγραφική-Περιφερειακή κατανομή της παραγωγικής και κοινωνικο-οικονομικής δραστηριότητας,

β) Ασφάλεια στην εργασία και τους μισθούς με την θεσμική ελαχιστοποίηση των ευέλικτων και επισφαλών θέσεων απασχόλησης και την θεσμική αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, γ) Δυνατότητα στέγασης των νέων νοικοκυριών με κεντρικά και περιφερειακά προγράμματα κοινωνικής κατοικίας,

δ) Ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νέων νοικοκυριών με οικονομική υποστήριξη κατά την γέννηση (αυξημένη, ιδιαίτερα, για το δεύτερο και το τρίτο παιδί,

ε) Περιφερειακή σύσταση και ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών (π.χ. βρεφονηπιακοί σταθμοί, σχολεία ημερήσιας λειτουργίας) καθώς και των δημόσιων σχηματισμών και υπηρεσιών υγείας,

στ) Θεσμοθέτηση της τρίτεκνης οικογένειας ως πολύτεκνης και θέσπιση φορολογικών ελαφρύνσεων και απαλλαγών, ζ) Δυνατότητα στις γυναίκες που έχουν αποκτήσει τρίτο παιδί να συνταξιοδοτούνται πέντε έτη νωρίτερα.

Σάββας Γ. Ρομπόλης, Ομότιμος Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου

Βασίλειος Γ. Μπέτσης, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου

Πηγή: Οικονομικός Ταχυδρόμος (11.06.2023)


Μητσοτάκης: Η Πολιτεία εργάζεται σήμερα όσο ποτέ για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος

8 Ιουνίου 2022

«Εδώ και μια δεκαετία ο πληθυσμός μειώνεται, οι γεννήσεις υπολείπονται σημαντικά των θανάτων, ενώ στη διάρκεια της δεκαετίας της οικονομικής κρίσης η μείωση των Ελλήνων υπολογίζεται σε 450.000 άτομα» δήλωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου «Δημογραφικό 2022- Η μεγάλη πρόσκληση» που συνδιοργανώνουν η Next is Now και η Dome Consulting τονίζοντας τη σημασία ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας, με την πιο φλέγουσα διάστασή του να είναι η οικονομική και η κοινωνική.

Ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια του συνεδρίου παρέθεσε μια σειρά από ενέργειες και κομβικές πολιτικές που υλοποιεί η Πολιτεία για την αντιμετώπιση του δημογραφικού σημειώνοντας ότι: «η Πολιτεία εργάζεται σήμερα όσο ποτέ για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος».

Παράλληλα, επεσήμανε ότι εξετάζεται σοβαρά από την κυβέρνηση το ζήτημα της ένταξης, στην ελληνική κοινωνία, των νόμιμων μεταναστών, καθώς όπως είπε: «πρόκειται για μια απάντηση στο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε με την έλλειψη χεριών, τόσο στον πρωτογενή τομέα, όσο και σε άλλους κλάδους. Επιπλέον, η συνειδητή ένταξη αλλοδαπών στη χώρα θα ανακουφίσει την πληθυσμιακή υποχώρηση».

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος, ο πρωθυπουργός προανήγγειλε ότι η κυβέρνηση προχωρά σε νομοθετικό έργο, το οποίο θα προβλέπει την παραχώρηση επταήμερης άδειας σε γυναίκες που υποβάλλονται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, τονίζοντας ότι: «πρόκειται για μια νομοθετική πρωτοβουλία που θα κατατεθεί τις επόμενες ημέρες και θα υλοποιηθεί μέχρι τέλος Ιουλίου». Πρόκειται για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως ανέφερε ο Κ. Μητσοτάκης.

Κατά την ομιλία του στάθηκε ιδιαίτερα στους λόγους που ώθησαν την πλειονότητα των νέων Ελλήνων, με υψηλή μόρφωση να μεταναστεύσουν υπογραμμίζοντας ότι: «δεν ήταν μόνο η αναζήτηση δουλειάς, ήταν και η αίσθηση ότι η Ελλάδα είναι μια βαθιά αναξιοκρατική κοινωνία. Άρα για να γίνει η χώρα πιο δίκαιη και ελκυστική δεν πρέπει να μας απασχολεί μόνο η οικονομική διάσταση, χρειάζεται να παλέψουμε και να αγωνιστούμε για κάτι βαθύτερο. Να παλέψουμε για μια πιο δίκαιη Ελλάδα. Σίγουρα είναι η πάταξη της εργασίας, η στέγαση, η δημόσια υγεία, τα ατομικά δικαιώματα, η ασφάλεια, η ισορροπία ζωής εργασίας και η αξιοκρατία».

Στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός παρουσίασε το πρόβλημα του δημογραφικού προβλήματος και μέσα από αριθμούς περιγράφοντας ότι: «πριν από 50 χρόνια, το 1962, μόλις το 8% του πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών, ενώ το 26% ήταν κάτω των 14 ετών. Σήμερα, το 23% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών, και μόλις το 14%, κάτω των 14 ετών».

Στο πλαίσιο αυτό βρίσκεται σε τελική ευθεία προετοιμασίας η επέκταση του ωραρίου των παιδικών σταθμών αλλά και των δημοτικών σχολείων έως τις 18:00, ανακουφίζοντας περισσότερο τους γονείς στο σπίτι, αλλά και η στελέχωση των μονάδων υγείας σε νησιά από γυναικολόγους και παιδιάτρους. 

Κωνσταντίνα Χελιδώνη, Θάνος Μωριάτης

Πηγή: Real News (08.06.2022)

«Δημογραφικό 2022-Η μεγάλη πρόκληση»: Δημογραφικές Προκλήσεις και Δημοσιονομικές Προτεραιότητες

8 Ιουνίου 2022

Το φλέγον ζήτημα του δημογραφικού, που συνδέεται τόσο με την οικονομία όσο και με τον τομέα της εργασίας, συζητήθηκε κατά την πρώτη ενότητα του συνεδρίου, Δημογραφικό 2022-Η μεγάλη πρόσκληση με τίτλο «Προκλήσεις και Δημοσιονομικές Προτεραιότητες», που συνδιοργανώνουν η Next is Now και η Dome Consulting.

των Κωνσταντίνα Χελιδώνη, Θάνου Μωριάτη

«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μελλοντικά ένα μέρος του δημογραφικού ζητήματος θα καλυφθεί από το μεταναστευτικό» δήλωσε μεταξύ άλλων ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών ΟΠΑ, Παναγιώτης Τσακλόγλου, ενώ για το θέμα των νέων Ελλήνων αλλά και τις πολιτικές που υιοθετούνται τόνισε ότι: « σκοπός είναι τα παιδιά μας πρέπει να γίνουν παραγωγικά και να μείνουν στη χώρα μας». Παράλληλα, ο κ. Τσακλόγλου αναφέρθηκε στη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης, η οποία όπως είπε αποτελεί σημαντική μακρόπνοη διαρθρωτική μεταρρύθμιση με κύριους ωφελημένους τη νέα γενιά που θα απολαύσει υψηλότερες συντάξεις στο μέλλον, υπογραμμίζοντας ότι: «πρόκειται για τη σημαντικότερη μεταρρύθμιση, η οποία προβλέπει τη σταδιακή μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική. Αυτό το σύστημα δημιουργεί σταδιακά κεφάλαιο και δίνει πάρα πολλά αντικίνητρα για την μαύρη εργασία».

Από την πλευρά του, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Βορείου Τομέα Αθήνας, Τομεάρχης Εσωτερικών, Κώστας Ζαχαριάδης ξεκίνησε την ομιλία του ξεκαθαρίζοντας ότι «δεν πρέπει να βάλουμε στενά κομματικά γυαλιά στο ζήτημα του δημογραφικού». Ωστόσο, όπως είπε η κυβέρνηση στη πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής της προσπάθησε με νομοθετήματα να αντιμετωπίσει το ζήτημα, αλλά βλέπουμε ότι σήμερα οι δείκτες χειροτερεύουν. Στη συνέχεια εξέφρασε μια σειρά από πρωτοβουλίες που θα πρέπει να παρθούν προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης του δημογραφικού όπως είναι: «η αξιοποίηση της τεράστιας περιουσίας του ΕΦΚΑ». Παράλληλα, πρόσθεσε ότι βλέπω ότι όλοι καταλαβαίνουμε ότι χωρίς να συμβάλλει και το μεταναστευτικό ισοζύγιο δεν μπορεί να επιλυθεί το δημογραφικό. «Χρειάζεται μία διαφορετική πολιτική και διαφορετικό αναπτυξιακό μοντέλο. Δεν υπάρχει η δυνατότητα μιας πιο αξιοπρεπούς ζωής στα χωριά, ή επίσης λέμε να αντιστραφεί το brain-drain αλλά δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες τομές» πρόσθεσε ο κ. Κ. Ζαχαριάδης.

Ως ένα βασικό και πολυδιάστατο πρόβλημα χαρακτήρισε το δημογραφικό ζήτημα ο περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης κατά τη διάρκεια του συνεδρίου παραθέτοντας μια σειρά από δράσεις που «τρέχει» η Τοπική Αυτοδιοίκηση για τη στήριξη της οικογένειας. Στο πλαίσιο αυτό ανέφερε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρειάζεται μεγαλύτερη στήριξη. «Το σημαντικότερο είναι να βρούμε τον τρόπο που θα επιστρέψουν οι νέοι μας, αλλά και τον τρόπο να μη φύγουν άλλοι νέοι. Θεωρώ, λοιπόν, από αυτό το βήμα, ότι σήμερα η ευαισθητοποίηση και η συναίνεση όλων μας είναι η αρχή, αρκεί μετά από το συνέδριο να μη τα ξεχάσουμε» περιέγραψε ο περιφερειάρχης.

Ο καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βύρων Κοτζαμάνης στην τοποθέτηση του σημείωσε την σταθερά αυξανόμενη τάση του προσδόκιμου της ηλικίας και την ταυτόχρονη επιβράδυνση στο χρόνο ζωής σε καλή κατάσταση υγείας. Επεσήμανε πως εάν αυτή η τάση συνεχίσει θα παρατηρηθεί και άλλο η συρρίκνωση της γονιμότητας και η γήρανση του πληθυσμού. «Ο ρόλος (του δημογραφικού) δεν έχει γίνει κατανοητός, ούτε από την κοινωνία, ούτε από τις πολιτικές ηγεσίας. Πάραυτα, την τελευταία πενταετία γίνεται όλο και πιο επίκαιρο και η κοινωνία έχει αρχίσει να προβληματίζεται. Η δημογραφική παιδεία στη χώρας μας είναι ελλιπής. Οι πολιτικοί μας αρχίζουν να κατανοούν ότι ο πληθυσμός παίζει σημαντικό ρόλο στη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Και πλέον αρχίζει και κινείται κάτι. Και με κάνει να είμαι σχετικά αισιόδοξος» υπογράμμισε ο καθηγητής.

Ο επικεφαλής Οικονομικός Σύμβουλος Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού, Αλέξης Πατέλης επεσήμανε ότι ο πρωθυπουργός αντιμετωπίζει το πρόβλημα του δημογραφικού με πολύ μεγάλη σοβαρότητα. «Προφανώς το θέμα των γεννήσεων και των θανάτων είναι πολύ σημαντικό» τονίζοντας ότι οι γεννήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά. «Κατά τη διάρκεια της κρίσης έφυγαν περίπου 500 χιλ συμπολίτες μας, οπότε η αντιστροφή του brain drain πρέπει να μας απασχολεί» πρόσθεσε ο κ. Αλ. Πατέλης. Παράλληλα, ανέφερε ότι εάν το θέμα του δημογραφικού το προσεγγίσουμε καθαρά από οικονομική διάσταση τότε μείζον ζήτημα είναι το θέμα της εργασίας. «Μόλις το 37% του πληθυσμού εργάζεται σήμερα στην Ελλάδα» πρόσθεσε επισημαίνοντας ότι θα πρέπει η κάθε κυβερνητική πολιτική να βοηθά στο να μεγαλώσει αυτό το νούμερο. Στην ίδια κατεύθυνση εξέφρασε την ανησυχία του και για την απασχόληση των γυναικών, η οποία διαθέτει το χαμηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε. τονίζοντας την ανάγκη για πολιτικές που ενθαρρύνουν τις γυναίκες να μπουν στην αγορά εργασίας αλλά και για να προαχθούν οι ίσες ευκαιρίες. 

Ως μια θεματολογία που αφορά εξίσου το ίδιο και τον ιδιωτικό τομέα χαρακτήρισε το δημογραφικό ζήτημα, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Accenture Greece, Δρ. Κυριάκος Σαμπατακάκης. «Στόχος της εταιρείας είναι οι άνθρωποι μας να μπορούν να εκφράσουν τον εαυτό τους χωρίς προκαταλήψεις, όχι για να μπορούν είναι πιο παραγωγικοί, αλλά και για λόγους ευημερίας και ευεξίας» ανέφερε, ενώ τόνισε: «ότι στην εταιρεία μας έχουμε προσπαθήσει να δημιουργήσουμε κουλτούρα οικογένειας. προσπαθούμε να στηρίξουμε τις εργαζόμενες μητέρες και κατά τη γέννα αλλά και μετά, ώστε να μην αισθάνονται ότι επειδή γέννησαν έχασαν το τραίνο των προαγωγών». 

Πηγή: Real News (08.06.2022)

Πρόβλεψη-σοκ για μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας κατά 16,7% έως το 2050 – Oι μισοί Έλληνες άνω των 50 ετών

23 Μαΐου 2021

Μείωση και γήρανση του πληθυσμού της Ελλάδας – Απαιτουνται άμεσα μέτρα

Πρόβλεψη-σοκ για μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας κατά 16,7% έως το 2050 - Oι μισοί Έλληνες άνω των 50 ετών

Μεγάλη μείωση του πληθυσμού στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες δείχνουν οι προβολές των δημογραφικών τάσεων της Eurostat.

Οι επί τέσσερις δεκαετίες χαμηλοί δείκτες γονιμότητας έχουν αλλάξει δραματικά την ηλικιακή δομή του πληθυσμού, καθώς:

  • μειώνεται ο αριθμός των μαθητών και φοιτητών,
  • αυξάνεται η μέση ηλικία των εργαζομένων και έχει αρχίσει η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού,
  • μειώνεται ο πληθυσμός σε αναπαραγωγική ηλικία, ενώ οι μισοί Έλληνες είναι πλέον άνω των 50 ετών.

Οι επιπτώσεις από αυτή την εξέλιξη δεν αφορούν μόνο στη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, αλλά επιδρούν στο σύνολο της οικονομίας, στην υγεία, την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή. Όσο αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής αλλάζει η συχνότητα εμφάνισης ασθενειών, αυξάνονται οι δαπάνες για περίθαλψη, δημιουργούνται νέες ανάγκες για μακροχρόνια φροντίδα ηλικιωμένων. Παράλληλα, μειώνονται τα φορολογικά έσοδα, αλλάζουν τα καταναλωτικά πρότυπα, τα επίπεδα αποταμίευσης, επηρεάζονται οι τιμές των ακινήτων και ενισχύονται οι περιφερειακές ανισότητες.

«Η ηλικιακή μας πυραμίδα είναι αντεστραμμένη εις βάρος των νέων και οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι επίκειται επιδείνωση της κατάστασης. Ζούμε περισσότερο και γεννάμε λιγότερο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2030 η Ελλάδα αναμένεται να είναι η πιο γερασμένη Ευρωπαϊκή χώρα, ξεπερνώντας την Ιταλία. Η δημογραφική γήρανση πιέζει τα διανεμητικά συστήματα, καθώς διαρκώς περισσότεροι συνταξιούχοι μοιράζονται τις εισφορές διαρκώς λιγότερων ασφαλισμένων και τα οδηγεί, αναπόδραστα, σε χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης» επισημαίνει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Πάνος Τσακλόγλου.

«Η νέα πραγματικότητα δεν θα μας φέρει απαραίτητα αντιμέτωπους με ένα «δημογραφικό αδιέξοδο» αν εγκαίρως επιστρατεύσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και προχωρήσουμε με συντονισμένες ενέργειες. Η ενεργός και υγιής γήρανση δεν αφορά μόνο τους ηλικιωμένους αλλά το σύνολο του πληθυσμού και βάζει τις βάσεις της από την παιδική ηλικία» υποστηρίζει η καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας  Αλεξάνδρα Τραγάκη.

«Με άλλα λόγια απαιτείται μια νέα οπτική, μια νέα νοοτροπία προκειμένου να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ένα αναξιοποίητο μέχρι στιγμής κομμάτι του πληθυσμού καταργώντας στερεότυπα και δημιουργώντας ευκαιρίες προς όφελος όλων. Η διαχείριση του δημογραφικού σήμερα χρειάζεται μια πολιτική ανάλογη αυτής που ακολουθήθηκε πριν από 25 χρόνια για την ευαισθητοποίηση γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα και την κλιματική αλλαγή» τονίζει.

Οι προβλέψεις της ΕΛ.ΣΤΑΤ

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΛ.ΣΤΑΤ ο αστικός πληθυσμός στην Ελλάδα προβλέπεται ότι το 2050 θα είναι μειωμένος κατά 16,7% σε σχέση με το 2019, ενώ στις περισσότερες (15) χώρες της ΕΕ αναμένεται ότι θα αυξηθεί, από 2,3% στην Κροατία έως 35,4% στη Μάλτα.

Εκτός από τη Μάλτα, σε δύο ακόμη χώρες της ΕΕ – την Ιρλανδία και τη Σουηδία – προβλέπεται να αυξηθεί ο πληθυσμός τους περισσότερο από 20% (κατά 29,2% και 25,1%, αντίστοιχα.

Η προβλεπόμενη μείωση του αστικού πληθυσμού στην Ελλάδα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μετά από αυτή στη Λετονία (17,7%). Μείωση πληθυσμού πάνω από 10% προβλέπεται και για την Πολωνία (10,3%).

Στην Ελλάδα προβλέπεται επίσης μείωση του αγροτικού πληθυσμού το 2050, σε ποσοστό μικρότερο από 10%, καθώς και του πληθυσμού στις ενδιάμεσες περιοχές, με ακόμη μικρότερο ποσοστό.Εικόνα

Ο αγροτικός πληθυσμός αναμένεται να ακολουθήσει πτωτική τάση στις περισσότερες (20) χώρες της ΕΕ, με ποσοστά από 43,5% στη Λιθουανία έως 0,6% στην Αυστρία. Μειώσεις πάνω από 20% προβλέπονται στη Λετονία (37,6%), τη Βουλγαρία (26,8%), τη Ρουμανία (25%) και την Κροατία (23,3%). Αύξηση αναμένεται μόνο σε τέσσερις χώρες – την Ιρλανδία (24,5%), τη Σουηδία (10,9%), τη Δανία (1,2%) και το Βέλγιο (1%).

Ανάλογη μείωση προβλέπει και μελέτη που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο από την Επιτροπή.   

Στο 2021 Ageing Report και στους ειδικού πίνακες για την Ελλάδα καταγράφεται πτώση πληθυσμού από τα 10,7 εκατ το 2019 στα 9,5 εκατ. το 205 και στα 8,6 εκατ. το 2070.

Τα ευρήματα αυτά μάλιστα κινητοποίησαν και τον επικεφαλής του ESM ο οποίος ανέδειξε τη γήρανση του πληθυσμού σε μία πολύ μεγάλη πρόκληση για τη χώρα συστήνοντας πρωτοβουλίες αντιστάθμισής της μέσα από αύξηση της απασχόλησης γυναικών και μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων αλλά και με πρωτοβουλίες αναστροφής του brain drain ανάλογες με αυτές της Πορτογαλίας και της Πολωνίας.  Για να είναι «υγιής», μέσα από αύξηση των εισφορών η χρηματοδότηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης και να μπορεί να διατηρηθεί η πολιτική μείωσης του ασφαλιστικού βάρους στην εργασία και διατήρησης επαρκών επιπέδων συντάξεων τα επόμενα χρόνια και 10ετίες.

Η Επιτροπή με εναλλακτικά σενάρια για όλους αυτούς τους παράγοντες (πχ  υψηλότερη παραγωγικότητα, μεγαλύτερη κατά 10% συμμετοχή στην εργασία των πιο «ώριμων» ηλικιακά εργαζομένων και αύξηση του εργατικού δυναμικού μέσω μετανάστευσης) αποδεικνύει πως θα υπάρχει μεγάλο όφελος στη δαπάνη για συντάξεις ως αναλογία του ΑΕΠ και άρα στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού στο μέλλον.  

Αγγελική Μαρίνου

ΠΗΓΗ: Insider.gr (23 Μαϊου 2021)