“Ο εορτασμός της Ημέρας της Πολύτεκνης Οικογένειας, την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, υπενθυμίζει το χρέος της Πολιτείας για τη στήριξη της πολύτεκνης οικογένειας η οποία αποτελεί θεμέλιο της κοινωνίας μας και εχέγγυο για την συνέχεια της εξέλιξης και της προόδου”. Αυτό τόνισε στο μήνυμά της με αφορμή την Ημέρα της Πολύτεκνης Οικογένειας η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη.
Χθες, Κυριακή 5 Νοεμβρίου, η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος (ΑΣΠΕ) τίμησε την ημέρα της πολύτεκνης οικογένειας στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Αργυρούπολη. Ο φετινός εορτασμός τιμήθηκε και από την Εκκλησία της Ελλάδος η οποία με Εγκύκλιό της που διαβάστηκε σε όλους τους ναούς της χώρας, συνεόστασε με την Πολύτεκνη Οικογένεια της οποίας βρίσκεται πάντα στο πλευρό της. (Διαβάστε ΕΔΩ την Εγκύκλιο).
Σε μία εποχή κατά την οποία το δημογραφικό αποτελεί μείζον ζήτημα για την πατρίδα μας, η φετινή εκτός από την συμμετοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος και ακόμη έναν άλλο υψηλό συμβολισμό. Για πρώτη φορά στην γιορτή των Πολυτέκνων συμμετείχε το αρμόδιο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας το οποίο συστάθηκε το περασμένο καλοκαίρι από τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη.
Μάλιστα, την εορτή τίμησε με την παρουσία της η αρμόδια Υπουργός, Σοφία Ζαχαράκη, η οποία παρέστη στη Θεία Λειτουργία. Δεν περιορίστηκε μόνο στην αποστολή μηνύματος για την ημέρα, αλλά με την φυσική της παρουσία στο ναό δήλωσε “παρών” και συνομίλησε με γονείς και παιδιά πολύτεκνων οικογενειών. “Συζητήσαμε για την συνεργασία μας με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με την οποία ψηφιοποιείται πλέον η διαδικασία παροχής του πιστοποιητικού πολυτεκνικής ιδιότητας και πρόσφατη ανακοίνωση για την ένταξη των πολυτέκνων στο ειδικό τιμολόγιο ΚΟΤ Γ από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενεργειας”, έγραψε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης η κ. Ζαχαράκη μετά τη συνάντηση που είχε στον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου με εκπροσώπους των Πολυτέκνων.
Η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων εδώ και 93 χρόνια, από το 1932, δίνει τη δική της μαρτυρία στην ελληνική κοινωνία. Σε αυτή την προσπάθεια αναφέρθηκε στο μήνυμά της για την ημέρα η κ. Ζαχαράκη η οποία μετά την απαρίθμηση των μέχρι τώρα πρωτοβουλιών του Υπουργείου υπογραμμίζει ότι σε μία περίοδο μεγάλων προκλήσεων το κράτος έχει την θεμελιώδη υποχρέωση να μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια και να εμπνεύσει την αισιοδοξία στο κοινωνικό σύνολο. Να στέκεται στην πράξη δίπλα στον πολίτη, σε ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο μαζί του.
Διευκρινίσεις για τους δικαιούχους και τους τρόπους ένταξης στο τιμολόγιο ηλεκτρικού ρεύματος για τους πολύτεκνους
Οκτώ ερωτήσεις – απαντήσεις για το νέο τιμολόγιο ηλεκτρικού ρεύματος για τους πολύτεκνους
Ποιους αφορά το νέο τιμολόγιο πολυτέκνων ΚΟΤ Γ;
Δικαιούχοι του νέου τιμολογίου ΚΟΤ Γ είναι οι πολύτεκνες οικογένειες, δηλαδή οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και άνω, μέσω της ένταξής τους στη νέα διακριτή κατηγορία δικαιούχων ΚΟΤ, ξεχωριστά από άλλες οικονομικά ή κοινωνικά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Ποια είναι τα κριτήρια ένταξης στο νέο τιμολόγιο πολυτέκνων ΚΟΤ Γ; Εφαρμόζονται διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια για την ένταξη των πολυτέκνων οικογενειών στο τιμολόγιο ΚΟΤ Γ. Για οικογένεια με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα, το ετήσιο εισοδηματικό όριο φθάνει τις 50.000 ευρώ, ενώ για κάθε επιπλέον εξαρτώμενο τέκνο προστίθεται επιπλέον το ποσό των 2.500 ευρώ, μέχρι του συνολικού ορίου των 70.000 ευρώ, ανεξαρτήτως του αριθμού των εξαρτώμενων τέκνων της οικογένειας. Επίσης, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κατηγορίες ΚΟΤ, στο νέο τιμολόγιο πολυτέκνων δεν εφαρμόζονται περιουσιακά κριτήρια για την ένταξη των δικαιούχων.
Εκτιμάται ότι περίπου το 95% των πολύτεκνων οικογενειών καθίστανται δικαιούχοι.
Ποιο είναι το όφελος για τις πολύτεκνες οικογένειες που εντάσσονται στο νέο τιμολόγιο πολυτέκνων ΚΟΤ Γ; Το νέο τιμολόγιο πολυτέκνων μειώνει, δραστικά, το ενεργειακό κόστος των δικαιούχων, καθώς η βασική έκπτωση στις χρεώσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ανέρχεται σε 100 €/MWh, που σημαίνει, για παράδειγμα, ότι για μία οικογένεια με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και τετραμηνιαία κατανάλωση της τάξεως των 2.000 kWh, η έκπτωση υπολογίζεται σε 200 ευρώ.
Υπάρχει κάποιο όριο στην κατανάλωση ενέργειας, για την οποία οι δικαιούχοι του ΚΟΤ Γ λαμβάνουν την καθορισμένη έκπτωση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας; Στο τιμολόγιο πολυτέκνων εφαρμόζονται διευρυμένα όρια τετραμηνιαίας κατανάλωσης για τη χορήγηση της έκπτωσης στις χρεώσεις προμήθειας, που ξεκινούν από τις 2.000 kWh, ανά τετράμηνο, για τις οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα, ενώ για κάθε επιπλέον εξαρτώμενο τέκνο προστίθεται κατανάλωση 200 kWh, αυξάνοντας αναλόγως το τετραμηνιαίο όριο, μέχρι του ύψους των 4.000 kWh, ανεξαρτήτως του αριθμού των εξαρτώμενων τέκνων της οικογένειας. Το προαναφερθέν ανώτατο όριο, αυξάνεται κατά 300 kWh για πολύτεκνη οικογένεια που περιλαμβάνει και άτομο ή άτομα με αναπηρία 67% και άνω και κατά 600 kWh για πολύτεκνη οικογένεια που περιλαμβάνει άτομο ή άτομα, που έχουν ανάγκη μηχανικής υποστήριξης. Για παράδειγμα, το όριο οικογένειας με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα διαμορφώνεται σε 2.300 kWh και 2.600 kWh, αντιστοίχως, ανά τετράμηνο.
Τί γίνεται σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου κατανάλωσης ενέργειας των δικαιούχων του ΚΟΤ Γ; Υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τη μη απένταξη των δικαιούχων σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου κατανάλωσης, με την υπερβάλλουσα ενέργεια να χρεώνεται με το βασικό οικιακό τιμολόγιο του εκάστοτε προμηθευτή.
Εκτιμάται ότι το τιμολόγιο πολυτέκνων καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αυξημένων ενεργειακών αναγκών των δικαιούχων.
Επωφελούνται οι δικαιούχοι του νέου τιμολογίου πολυτέκνων ΚΟΤ Γ σε περίπτωση εξοικονόμησης στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας; Οι δικαιούχοι επωφελούνται για την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνουν, σε σχέση με το όριο της τετραμηνιαίας κατανάλωσής τους. Για παράδειγμα, πολύτεκνη οικογένεια με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και τετραμηνιαίο όριο επιδοτούμενης κατανάλωσης 2.000kWh, η οποία θα επιτύχει μείωση της κατανάλωσης κατά 17% (333 kWh), δικαιούται έκπτωση 120 €/MWh, αντί για την έκπτωση των 100 €/MWh. Η επιπρόσθετη έκπτωση λόγω επίτευξης του στόχου εξοικονόμησης δε θα μπορεί να ξεπερνά το 20% της βασικής έκπτωσης, δηλαδή τα 120 €/MWh συνολικά.
Τί ισχύει για τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις του λογαριασμού των δικαιούχων του νέου τιμολογίου πολυτέκνων ΚΟΤ Γ και των άλλων κατηγοριών ΚΟΤ; Οι δικαιούχοι του νέου τιμολογίου πολυτέκνων ΚΟΤ Γ απαλλάσσονται από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις που αφορούν στο σκέλος της ενέργειας για τον υπολογισμό των Χρεώσεων Χρήσης Συστήματος (ΧΧΣ) και Χρεώσεων Χρήσης Δικτύου (ΧΧΔ) εντός των ορίων επιδοτούμενης κατανάλωσης, καθώς και από τα υπόλοιπα σκέλη των χρεώσεων αυτών. Επιπρόσθετα, απαλλάσσονται και από τις χρεώσεις για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ).
Αντίστοιχη πρόνοια λαμβάνεται και για τους δικαιούχους του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου της Κατηγορίας Α (ΚΟΤ Α), ενώ οι δικαιούχοι της Κατηγορίας Β (ΚΟΤ Β), απαλλάσσονται από το πάγιο και σταθερό σκέλος των Χρεώσεων Χρήσης Δικτύου (ΧΧΔ).
Ποια είναι η διαδικασία ένταξης των δικαιούχων πολυτέκνων στο νέο τιμολόγιο ΚΟΤ Γ; Η ένταξη στο ΚΟΤ Γ για τις πολύτεκνες οικογένειες θα πραγματοποιείται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, που θα υλοποιηθεί, εντός του επόμενου χρονικού διαστήματος, από την ΗΔΙΚΑ.
Η διαδικασία θα είναι εξαιρετικά απλή για τους αιτούντες, καθώς με την αίτησή τους θα αναρτούν το πιστοποιητικό της οικογενειακής τους κατάστασης, συνοδευόμενο από πιστοποιητικό της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος. Ο έλεγχος θα είναι αυτοματοποιημένος και οι αιτούντες θα ενημερώνονται, άμεσα, εάν πληρούν τα κριτήρια ένταξης στο τιμολόγιο.
Της ΣΟΦΙΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗ Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Βουλευτή ΝΔ Α’ Ανατολικής Αττικής
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της χώρας μας και ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το Δημογραφικό. Μια πρόκληση την οποία αντιμετωπίζουν πάρα πολλά κράτη, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς.
Στην Ιαπωνία, στο Χονγκ Κονγκ, στη Σιγκαπούρη η γονιμότητα δεν ξεπερνά το 1,3 παιδιά / γυναίκα, ενώ στη Νότια Κορέα έχει πέσει κάτω από το 1 παιδί / γυναίκα – επίπεδα που δεν μπορούσε κάποιος να φανταστεί μερικά χρόνια πριν. Εκεί που η Ελλάδα διαφοροποιείται από άλλες χώρες είναι στο χρονοδιάγραμμα. Σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η μείωση της γονιμότητας στην Ελλάδα σημειώθηκε με υστέρηση δύο σχεδόν δεκαετιών, συντελέστηκε όμως με μεγαλύτερη ταχύτητα και έπεσε σε χαμηλότερα επίπεδα.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η χώρα μας καταγράφει από τα χαμηλότερα επίπεδα γονιμότητας παγκοσμίως. Σε αυτήν την παρατεταμένα χαμηλή γονιμότητα οφείλεται η μείωση του πληθυσμού της χώρας και η ταχύτατη γήρανσή της, που κάνουν τη δημογραφική κατάσταση της Ελλάδας δυσμενέστερη από ό,τι αλλού. Μη λησμονούμε ότι οι τάσεις που καταγράφηκαν γύρω στο 1980 όσον αφορά τη μείωση των γεννήσεων (από τότε έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα) καταγράφονται ως αποτέλεσμα τώρα.
Αυτή η πληθυσμιακή υποχώρηση δεν εκδηλώνεται ισομερώς στην επικράτεια, έχει εξάρσεις σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκούν μόνο εθνικές στρατηγικές, αλλά απαιτούνται και συγκεκριμένες τοπικές πρόνοιες, με τη συνολική, πάντως, δημογραφική κατάρρευση να καθίσταται κυριολεκτικά ένα υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας.
Όλα τα παραπάνω δεν αφήνουν περιθώρια παρατήρησης μιας εξέλιξης και απλών διαπιστώσεων. Και ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος που αποφάσισε τη σύσταση γενικής γραμματείας με διακριτή αρμοδιότητα την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος στο νεοσυσταθέν υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Δείγμα της αποφασιστικότητας του πρωθυπουργού να δράσει τώρα με στόχο.
Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του πρωθυπουργού, πρόκειται να παρουσιάσουμε, στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2024, ένα λεπτομερές και στοχευμένο εθνικό σχέδιο για το Δημογραφικό. Οι άξονες θα καλύπτουν την εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, το στεγαστικό θέμα, τη μακροχρόνια φροντίδα, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την ισόρροπη ανάπτυξη όλης της χώρας αλλά και την ενίσχυση των ζευγαριών με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και αισιοδοξίας, ώστε να κάνουν τον οικογενειακό προγραμματισμό τους.
Και βέβαια δεν ξεκινάμε από το μηδέν.
Τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια αυξήσαμε το αφορολόγητο για νοικοκυριά με παιδιά. Αυτό μεγαλώνει ξανά τώρα κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί. Παράλληλα, μια από τις πρώτες αποφάσεις μας, το 2019, ήταν να χορηγήσουμε ένα εφάπαξ επίδομα 2.000 ευρώ για κάθε νέα γέννηση στην πατρίδα μας. Και ήδη αιχμή των αυξημένων μισθών στο Δημόσιο από 1/1/2024 είναι η οικογένεια, την οποία στηρίζουμε με πρόσθετες μισθολογικές αυξήσεις, ενώ όλα τα βρεφικά και παιδικά είδη έχουν από καιρό μεταφερθεί στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ. Έχει αναδιαμορφωθεί ριζικά το πλαίσιο των γονικών αδειών. Αυτές έχουν επεκταθεί πλέον στον πατέρα, έχουν αυξηθεί χρονικά στους εννέα μήνες, από τους έξι, με σημαντική αύξηση των επιδομάτων που τις συνοδεύουν.
Ενισχύεται ο πιλοτικός θεσμός των «Νταντάδων της Γειτονιάς», με αύξηση voucher που φτάνει στα 500 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί, δείχνοντας την προσήλωσή μας στον στόχο της ισότητας και της εναρμόνισης της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής. Αλλά και στη στεγαστική πολιτική ξεκινήσαμε μια ουσιαστική παρέμβαση σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα, την εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων με συνολικό προϋπολογισμό 2,2 δισ. ευρώ, για να μπορέσουμε να ενδυναμώσουμε κυρίως τους νέους μας μέσω της εύρεσης στέγης, έτσι ώστε να αναπτύξουν με μεγαλύτερη αυτονομία το πλάνο ζωής τους.
Αναφέρω ενδεικτικά το πρόγραμμα «Σπίτι μου», τον προϋπολογισμό του οποίου διπλασιάσαμε στο 1 δισ. ευρώ και διευρύναμε τα κριτήρια των διαμερισμάτων με ειδικές διατάξεις, ώστε να αυξήσουμε τα επιλέξιμα σπίτια, ενώ 860 δάνεια έχουν ήδη εκταμιευθεί, συνολικού ποσού 84 εκατ. ευρώ. Ακόμα, με το πρόγραμμα «Κάλυψη» επιδιώκεται η αξιοποίηση του υφιστάμενου αποθέματος διαμερισμάτων του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ» για την υλοποίηση προγράμματος κοινωνικής κατοικίας.
Στόχος είναι η διάθεση τουλάχιστον 1.000 ιδιωτικών κατοικιών ως κοινωνικές κατοικίες σε νέους ηλικίας 25 – 39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, χωρίς ιδιόκτητη πρώτη κατοικία. Ένα πρόγραμμα που τρέχουμε είναι το «Στέγαση και Εργασία για τους Αστέγους», το οποίο παρέχει επιδότηση ενοικίου στους ωφελούμενους για δύο χρόνια, κάλυψη βασικών δαπανών για οικοσκευές, πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ και επιδότηση του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών για έναν χρόνο για εξεύρεση εργασίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις ή για τη δημιουργία επιχείρησης. Δύο ακόμα προγράμματα για την υλοποίηση των οποίων θέτουμε τις βάσεις στο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας είναι το «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» και το «Κοινωνική Αντιπαροχή». Θέλουμε να δώσουμε ελπίδα και ασφάλεια στους πολίτες, ιδίως στους νέους και σε όσους μας έχουν περισσότερο ανάγκη.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, ούτε υπάρχουν επιλογές οι οποίες μπορούν να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα. Το Δημογραφικό συνεπάγεται μια πολύχρονη προσπάθεια. Και, βεβαίως, προϋποθέτει και έχει πολλούς συμμάχους.
Το δημογραφικό αποτελεί διαχρονικά ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα για την χώρα μας.
Το πλαίσιο της εθνικής πολιτικής για την αντιμετώπιση του δημιουργείται από:
· το δημόσιο διάλογο
· την ανταλλαγή απόψεων
· την παράθεση στοιχείων
· το γόνιμο προβληματισμό
Στο πλαίσιο αυτό, η Next is Now και η Dome Consulting διοργάνωσαν για 2η συνεχόμενη χρονιά, το συνέδριο: Δημογραφικό 2023 – Ωρα για δράση, στις 17 Οκτωβρίου 2023, στο Athens Marriot Hotel.
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε και φέτος ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ στα πάνελ συμμετείχαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης, πολιτικοί, ειδικοί ακαδημαϊκοί και παράγοντες της αγοράς.
Ομιλίες
Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης (Δείτε το video εδώ)
Dubravka Šuica, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία (Δείτε το video εδώ)
Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος Eurobank (Δείτε το video εδώ)
Συνεντεύξεις
Συνέντευξη Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κ. Σοφίας Ζαχαράκη στον κ. Νίκο Χατζηνικολάου (Δείτε το video εδώ)
Ενότητα Α: Το εθνικό σχέδιο για το δημογραφικό – Η οικογένεια και οι νέοι στο επίκεντρο
Ενότητα Β: Οικονομική ανάπτυξη και δημογραφική πολιτική – Το ασφαλιστικό, η υπογεννητικότητα
Ενότητα Γ: Δημογραφικές προκλήσεις και εκπαίδευση
Ενότητα Δ: Η νέα πραγματικότητα για τους εργαζομένους – Τα ζητήματα ίσων ευκαιριών
«Η πολυτεκνία είναι μία ιδιαίτερη κατάσταση, η οποία απαιτεί να σκεφτούμε λίγο «έξω από το κουτί»», δήλωσε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας.
Η δημιουργία νέου, ξεχωριστού Υπουργείου για Θέματα Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικής για την Οικογένεια, το Δημογραφικό Ζήτημα και τη Στέγαση τέθηκε στη συνάντηση που είχε το μεσημέρι ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης με τα μέλη της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος, στα κεντρικά γραφεία της ΝΔ.
Στο πλαίσιο της ενημέρωσης για το νέο Υπουργείο, το οποίο έχει ήδη προαναγγελθεί από τον κ. Μητσοτάκη ως μία από τις πρώτες προτεραιότητες για την επομένη των εκλογών, συζητήθηκε και η από κοινού χάραξη Εθνικής Στρατηγικής για την Οικογένεια και το δημογραφικό ζήτημα της χώρας.
Τα μέλη της Συνομοσπονδίας παρέδωσαν τις προτάσεις τους στον Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος στην έναρξη της συνάντησης ανέφερε:
«Ξέρετε ότι έχουμε ενσωματώσει αρκετές από τις προτάσεις σας ήδη στο σκεπτικό μας για την επόμενη μέρα, όπως φυσικά και για τα μέτρα τα οποία ήδη έχουμε πάρει.
Μερικές φορές τα ξεχνάει ο κόσμος και καλό είναι να το θυμίζουμε, ότι και τα 2.000 ευρώ για κάθε παιδί που γεννιέται στη χώρα ήταν μια δική μας πολιτική πρωτοβουλία, όπως και η συνολική πολιτική, θα έλεγα, για τη στήριξη της οικογένειας. Αλλά προφανώς η πολυτεκνία είναι μία ιδιαίτερη κατάσταση, η οποία απαιτεί να σκεφτούμε λίγο «έξω από το κουτί».
Εμείς θα εξετάσουμε με πολύ μεγάλη προσοχή αυτά τα οποία θα μας καταθέσετε. Νομίζω ότι έχουμε μία πειστικότητα όταν συνομιλούμε, ξέρετε ότι δεν πρόκειται ποτέ να σας πούμε πράγματα τα οποία γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε πράξη, αλλά καταφέρνουμε και βρίσκουμε πάντα κοινούς τόπους και νομίζω ότι και την επόμενη τετραετία, με το καλό, μπορούμε να κάνουμε καλά πράγματα».
Στη συνάντηση ο κ. Μητσοτάκης ενημέρωσε τα μέλη της ΑΣΠΕ και για τη δημιουργία νέου ειδικού Τιμολογίου Ηλεκτρικής Ενέργειας για τις Πολύτεκνες Οικογένειες, η οποία είχε ήδη δρομολογηθεί από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας στο πλαίσιο συμμόρφωσης της Πολιτείας στην απόφαση 430/2022 του Συμβουλίου της Επικρατείας και απομένει η υλοποίησή της από την επόμενη κυβέρνηση. Ουσιαστικά πρόκειται για μια νέα, τρίτη κατηγορία Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ Γ), για τις πολύτεκνες οικογένειες, ένα νέο ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό να μειωθεί δραστικά το ενεργειακό τους κόστος.
Στη συνάντηση συμμετείχαν από την Νέα Δημοκρατία ο Εκπρόσωπος Τύπου Άκης Σκέρτσος και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εκλογικού Αγώνα της ΝΔ Γιάννης Μπρατάκος και από την πλευρά της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος ο Πρόεδρος Βασίλειος Θεοτοκάτος, οι Αντιπρόεδροι Θωμάς Γιαννιώτης και Δημήτρης Σταμούλης, η Γενική Γραμματέας Δήμητρα-Ινές Αγγελή, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής Κωνσταντίνος Σολδάτος και Ιωάννα Φωτοπούλου, ο Διευθυντής Χαράλαμπος Παύλος και ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης Γαβριήλ Αμίτσης.
Το δημογραφικό εξελίσσεται στο μεγαλύτερο πρόβλημα για την οικονομική ανάπτυξη
Για πολλούς ειδικούς είναι η «πυρηνική απειλή» κατά της Ευρώπης, της Γηραιάς Ηπείρου που γίνεται όλο και πιο γηραιά καθώς οι γεννήσεις μειώνονται, η μερίδα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού μικραίνει και μαζί του μειώνεται το εργατικό δυναμικό που στηρίζει την παραγωγή της και την ανάπτυξή της.
Το αποτέλεσμα είναι να μένουν κενές όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την παραγωγή, την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία. Χαίνουσα πληγή των ανεπτυγμένων οικονομικών, το δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης τείνει να απειλήσει την ευημερία της ατμομηχανής της Ευρώπης, της Γερμανίας, αλλά και των άλλων ισχυρών οικονομιών του ευρωπαϊκού Βορρά, ενώ δεν λείπει από τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Μέσα στην εβδομάδα δόθηκαν στη δημοσιότητα τα πορίσματα έρευνας που προαναγγέλλουν κάμψη της παραγωγικής μηχανής και της ανάπτυξης της Γερμανίας ως συνεπακόλουθο της μείωσης του εργατικού δυναμικού της. Είχαν προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα τα στοιχεία που φέρουν τη γερμανική οικονομία σε ύφεση, αλλά κατά κύριο λόγο εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης που έπληξε τις βιομηχανίες. Εν προκειμένω, όμως, προκύπτει πως με τις τάσεις που επικρατούν σήμερα μέσα στην επόμενη δεκαετία η προσφορά εργατικού δυναμικού στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία θα μειωθεί κατά 3 εκατ. άτομα, δηλαδή το 7% του σημερινού συνόλου. Εκτός βέβαια και αν οι ελλείψεις καλυφθούν με την ένταξη όλο και περισσότερων μεταναστών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό της χώρας. Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις και μόνον για να διατηρηθεί στην τρέχουσα κατάσταση η Γερμανία χρειάζεται τουλάχιστον 400.000 νέους εργαζομένους ετησίως και οι ελλείψεις αφορούν όχι μόνον το προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης αλλά και τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Από σχετική δημοσκόπηση του ινστιτούτου Ifo προκύπτει πως το 87% των οικογενειακών επιχειρήσεων της Γερμανίας πλήττεται ήδη από την έλλειψη προσωπικού.
Και μόνον για να διατηρηθεί στην τρέχουσα κατάσταση η Γερμανία χρειάζεται τουλάχιστον 400.000 νέους εργαζομένους ετησίως.
Την ίδια στιγμή, στη δεύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γαλλία, πρόσφατη έρευνα μεγάλης ένωσης επιχειρήσεων, της CPME, διαπιστώνει πως το 94% των γαλλικών επιχειρήσεων δυσκολεύεται να βρει το κατάλληλο προσωπικό αλλά και γενικώς να βρει προσωπικό. Ακόμη και στην Ισπανία, όπου η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, 12,6% των επιχειρήσεων δηλώνουν πως κυριολεκτικά αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν το απαιτούμενο προσωπικό και βέβαια το πρόβλημα δεν αφορά μόνον τους κλάδους υψηλής εξειδίκευσης αλλά και πολύ απλούστερους τομείς, όπως τον τουρισμό, τη γαστρονομία και τον κλάδο των κατασκευαστικών.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στην Αυστρία με το υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας να μιλάει για «περισσότερες από 250.000 θέσεις εργασίας που παραμένουν κενές και ελλείψεις προσωπικού κυριολεκτικά παντού».
Σύμφωνα με έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν, στην Αυστρία το 4,6% των θέσεων εργασίας παραμένουν κενές εξαιτίας έλλειψης προσωπικού, το αντίστοιχο ποσοστό στο Βέλγιο και στην Ολλανδία ανέρχεται στο 4,5% και στο 4,4% στη Γερμανία. Στο σύνολο της Ευρωζώνης, άλλωστε, οι κενές θέσεις εργασίας αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 3% του συνόλου. Και τα στοιχεία προοιωνίζονται επιδείνωση στο μέλλον.
Ανω των 65 ετών ένας στους τρεις έως το 2050
Η Ευρώπη γερνάει και γερνάει ταχύτατα. Οχι μόνον μειώνονται οι γεννήσεις αλλά οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και αυξάνεται διαρκώς το προσδόκιμο ζωής. Σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν, ο πληθυσμός της Ε.Ε. αναμένεται να κορυφωθεί μέσα στη δεκαετία του 2040 φτάνοντας στα 526 εκατ. άτομα. Στη συνέχεια, θα αρχίσει να μειώνεται και στα τέλη του αιώνα θα είναι μικρότερος κατά 30 εκατ. άτομα. Με τις έως τώρα μετρήσεις αναμένεται πως στα μέσα του αιώνα μας το 1/3 των Ευρωπαίων θα είναι άνω των 65 ετών. Εν ολίγοις θα έχει σημαντικά αυξηθεί η μερίδα των ατόμων τρίτης ηλικίας που σήμερα αντιπροσωπεύουν μόνον το 20% του συνόλου.
Κάπου μέσα στη δεκαετία του 2080, επίσης, αναμένεται πως θα αντιστοιχούν μόνον πέντε άνθρωποι οικονομικά παραγωγικής ηλικίας σε κάθε τέσσερις ανηλίκους ή υπερηλίκους που θα εξαρτώνται από αυτούς. Αναμφίβολα αυτές οι αναμενόμενες εξελίξεις θα αποβούν επιζήμιες καθώς θα επιβαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, τον τομέα της υγείας, την κοινωνική συνοχή, τα δημόσια οικονομικά, τα επίπεδα χρέους των χωρών, την οικονομική ανάπτυξη και με λίγα λόγια την ευημερία των ευρωπαϊκών λαών. Και την ίδια στιγμή, αυξάνονται ταχύτατα οι πληθυσμοί των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, με αποτέλεσμα να μειώνεται διαρκώς η μερίδα της Ευρώπης στον παγκόσμιο πληθυσμό: από 12% που ήταν τη δεκαετία του 1960 έχει περιορισθεί στο 6% σήμερα και υπολογίζεται πως στο τέλος του αιώνα δεν θα υπερβαίνει το 4%.
Ενα από τα οξύτερα δημογραφικά προβλήματα της Ευρώπης αντιμετωπίζει η Ιταλία, και δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι το έχει θέσει σε προτεραιότητα δίνοντας κίνητρα στις γυναίκες για να αποκτήσουν παιδιά υποσχόμενη φοροαπαλλαγές και επιδόματα. Αλλωστε το κόμμα της εξελέγη με το σύνθημα «Θεός, Πατρίδα, Οικογένεια» που παραπέμπει σε ακροδεξιά στερεότυπα και μάλλον προκαλεί δυσάρεστους συνειρμούς.
Υπογραμμίζει, ωστόσο, το πρόβλημα της γειτονικής χώρας που αποτελεί και αντικείμενο δημόσιου διαλόγου. Ερευνες της ιταλικής στατιστικής υπηρεσίας, Istat, προβλέπουν ότι ο πληθυσμός που σήμερα ανέρχεται σε 59 εκατ. άτομα θα μειωθεί στα 48 εκατ. μέχρι το 2070 με μέση ηλικία τα 50 χρόνια, κάτι που αναμένεται να επιβαρύνει σημαντικά τη γειτονική χώρα και το δυσθεώρητο χρέος της.
Η Πορτογαλία στρέφεται στις πρώην αποικίες της, ελλείψεις και στην Πολωνία
Πολλοί οικονομολόγοι αποδίδουν τις ελλείψεις της αγοράς εργασίας όχι μόνον στη γήρανση του πληθυσμού αλλά και στις παρενέργειες της πανδημίας. Αναμφίβολα έχει μεσολαβήσει και στην Ευρώπη η λεγόμενη «μεγάλη παραίτηση» που κατεγράφη στη διάρκεια των πρώτων κυμάτων της πανδημίας, όταν εργαζόμενοι σε διάφορους κλάδους εγκατέλειπαν συλλήβδην την εργασία τους. Το έκαναν άλλοτε με την πρόθεση να αναζητήσουν καλύτερη τύχη σε άλλο κλάδο, αλλά συχνά και με την πρόθεση να μην εργαστούν ξανά. Σύμφωνα με έρευνα της businesseurope, στην Ε.Ε. είναι πολύ έντονο το φαινόμενο της λεγόμενης αδράνειας, των ανθρώπων που είναι σε παραγωγική ηλικία αλλά ούτε εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία: σε Ελλάδα, Ρουμανία, Κροατία και Βέλγιο καταγράφονται αρκετά υψηλά ποσοστά αυτής της κατηγορίας, άνω του 30%, ενώ στην Ιταλία το ποσοστό της αδράνειας υπερβαίνει το 37%.
Παράλληλα, ο Γκέρχαρντ Χίμερ, στέλεχος της Ενωσης Ευρωπαϊκών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων SMEUnited, τονίζει πως «βλέπουμε ότι οι περισσότεροι Ανατολικοευρωπαίοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους στη διάρκεια της πανδημίας και έχουν αποφασίσει να μην επιστρέψουν στις δυτικές οικονομίες προς το παρόν τουλάχιστον». Ομως το πρόβλημα των ελλείψεων προσωπικού πλήττει εξίσου και τις οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης στις οποίες έχουν επιστρέψει τα εργατικά χέρια. Από έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκύπτει πως στην Πολωνία, για παράδειγμα, όπου η ανεργία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 32 ετών, πάνω από το 50% των επιχειρήσεων εκφράζει έντονη ανησυχία για τις ελλείψεις προσωπικού. Οι ελλείψεις είναι περισσότερο αισθητές στον κλάδο των κατασκευαστικών που επλήγη από τη μαζική έξοδο Ουκρανών εργατών, οι οποίοι εργάζονταν στην Πολωνία αλλά έφυγαν για να υπερασπιστούν τη χώρα τους μετά την εισβολή της Ρωσίας.
Είναι, βέβαια, γεγονός ότι σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και ειδικότερα στις χώρες της Βαλκανικής, σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Αλβανία η μετανάστευση συνεχίζεται αν και με κάπως διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι βιομηχανίες αυτών των χωρών πάσχουν από σοβαρότατες ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς σημαντικός αριθμός όσων έχουν υψηλή εξειδίκευση μεταναστεύουν σε άλλες χώρες αναζητώντας καλύτερη δουλειά και καλύτερους όρους.
Πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Επαγγελματικής Κατάρτισης κατέδειξε ότι περίπου το 40% των Αλβανών με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό. Σε ορισμένες από τις χώρες αυτές οι επιχειρήσεις αντιδρούν όπως ακριβώς και στις ιδιαίτερα ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως στις ΗΠΑ για παράδειγμα, προσφέροντας υψηλούς μισθούς και οικονομικά ή άλλα κίνητρα. Στη Σλοβενία, το 64% των επιχειρήσεων προσφέρει υψηλότερους μισθούς και καλές συνθήκες εργασίας για να προσελκύσει προσωπικό.
Κι ενώ το μεταναστευτικό ζήτημα προβληματίζει, διχάζει και ανησυχεί πολιτικούς και κοινή γνώμη στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βλέπουν σε αυτό τη λύση στην υπογεννητικότητα και στα κενά της αγοράς εργασίας. Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, χαλάρωσε τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση βίζας στους πολίτες των άλλοτε αποικιών της, δηλαδή της Βραζιλίας, της Ανγκόλας και της Μοζαμβίκης. Η Ισπανία ψήφισε νόμο που διευκολύνει την πρόσληψη εργαζομένων από τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε. και η Σλοβενία έχει από την αρχή του χρόνου εκδώσει ρεκόρ αδειών παραμονής σε ξένους. Η Γερμανία έχει προ πολλού στραφεί στους ξένους χαλαρώνοντας τη νομοθεσία της, αλλά έχει την εμπειρία που αποτύπωσε η πρώην καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, όταν δήλωσε ότι «το πολυπολιτισμικό μοντέλο απέτυχε».
Η Ιταλία
Δεδομένου του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος της Ιταλίας, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι τόνισε προ ημερών ότι η κυβέρνησή της «έχει θέσει την αύξηση των γεννήσεων και την οικογένεια σε απόλυτη προτεραιότητα, για τον απλούστατο λόγο ότι θέλει να έχει και πάλι μέλλον η Ιταλία».
Η Γερμανία
Σχολιάζοντας έκθεση που φέρει το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας η αναπτυξιακή τράπεζα KfW επισήμανε μέσα στην εβδομάδα ότι «τρίζουν τα θεμέλια της ευημερίας» της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας. Ευημερία που στηριζόταν μέχρι σήμερα στο άφθονο εργατικό δυναμικό.
To ΔΝΤ
Καταγράφοντας τα προβλήματα υπογεννητικότητας και γήρανσης των ευρωπαϊκών πληθυσμών, το ΔΝΤ σχολίασε προσφάτως πως «υπάρχει ήδη καταγεγραμμένη η γήρανση του πληθυσμού και θα εξακολουθήσει να επιταχύνεται μέσα στα επόμενα χρόνια», όπως και τα προβλήματα που δημιουργεί.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας προβλέπεται σύμφωνα με τις νέες δημογραφικές προβολές ότι θα έχει την τρίτη μεγαλύτερη μείωση από όλες τις χώρες της ΕΕ
Η πρόσφατη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων (Απρίλιος 2023) των νέων δημογραφικών προβολών της Eurostat (Europop 2023) παρουσιάζουν μια μελλοντική επιδείνωση της δημογραφικής προοπτικής της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ο πληθυσμός της χώρας μας προβλέπεται σύμφωνα με τις νέες δημογραφικές προβολές ότι θα έχει την τρίτη μεγαλύτερη μείωση (30,4%, Διάγραμμα 1) από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1η η Λετονία και 2η η Λιθουανία).
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές της Eurostat του 2023, ο πληθυσμός της χώρας μας αναμένεται να μειωθεί από τα 10,46 εκατ. άτομα το 2022 στα 7,8 εκατ. άτομα το 2070, εκτίμηση η οποία είναι κατά 800.000 άτομα μειωμένη σε σχέση με τις αντίστοιχες δημογραφικές προβολές που είχε εκπονήσει η Eurostat πριν 4 χρόνια το 2019 (Europop2019) (Διάγραμμα 2).
Η δυσμενής αυτή εξέλιξη αναβαθμίζει, κατά αντικειμενικό τρόπο, τόσο τη γεωπολιτική διάσταση των δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, όσο και την αναγκαιότητα του άμεσου σχεδιασμού και υλοποίησης μίας ολοκληρωμένης και συστηματικής μακροχρόνιας δημογραφικής πολιτικής. Κεντρικός και αναμενόμενος μετρήσιμος στόχος της δημογραφικής πολιτικής επιβάλλεται να είναι η πρόδρομη επιλογή της αποτροπής της μείωσης του πληθυσμού και στην συνέχεια της αύξησης του πληθυσμού.
Το προσδόκιμο ζωής, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 3, δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη μεταβολή μεταξύ των δύο δημογραφικών προβολών (Europop 2019 & Europop 2023). Το ίδιο συμβαίνει και με το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών, αφού και στις προβολές του 2019 όπως και σε αυτές του 2023, το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών αυξάνεται από τα 18,7 έτη το 2022 στα 23,9 έτη το 2070. Δηλαδή, ένας ασφαλισμένος που συνταξιοδοτείται το 2023, θα λάβει κατά μέσο όρο 5,2 χρόνια λιγότερα σύνταξη από έναν ασφαλισμένο που θα συνταξιοδοτηθεί το 2070.
Προκειμένου να μην συμβεί αυτό και ο χρόνος της συνταξιοδότησης να παραμείνει σταθερός, σύμφωνα με το πρώτο Μνημόνιο (διάταξη που διατήρησαν και οι Ν. 4386/2016 και Ν. 4670/2020), το όριο ηλικίας της θεσμοθετημένης συνταξιοδότησης θα αυξηθεί κατά 5 έτη από τα 67 έτη στα 72 έτη. Η κυριότερη αιτία της μείωσης του πληθυσμού είναι η μεγάλη μείωση που έχει λάβει υπόψη της η Eurostat στις υποθέσεις εργασίας του 2023 αναφορικά με την μετανάστευση, σε σχέση με τις υποθέσεις εργασίας που είχαν χρησιμοποιηθεί για την μελλοντική πορεία της μετανάστευσης στις προβολές του 2019, οι οποίες ήταν πολύ πιο ευνοϊκές. Ο λόγος ήταν επειδή τα τέσσερα τελευταία έτη από το 2019 έχει παρατηρηθεί πολύ μικρό θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο σε σχέση με αυτό που προέβλεπε η Eurostat και ειδικότερα το έτος 2022 παρατηρήθηκε σημαντικά αρνητικό ισοζύγιο μετανάστευσης κατά 22.000 άτομα (57.000 εισερχόμενη μετανάστευση και 79.000 εξερχόμενη).
Η μετανάστευση, πράγματι, είναι ο σημαντικότερος λόγος μείωσης του πληθυσμού, αφού σε αντίθεση με την μείωση που παρατηρείται σε αυτή, η γεννητικότητα παρουσιάζεται βελτιωμένη στις δημογραφικές προβολές του 2023 σε σύγκριση με αυτές του 2019 (Διάγραμμα 4). Ειδικότερα, ο ολικός δείκτης γονιμότητας από τα 1,33 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία το 2019 παρουσίασε σημαντική αύξηση στα 1,43 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία το έτος 2021. Στις προβολές του έτους 2019 προβλέπονταν ότι αυτή η τιμή του δείκτη ολικής γονιμότητας θα επέλθει το έτος 2040 όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 4.
Όμως, παρά την σημαντική αύξηση του δείκτη γονιμότητας η Eurostat στις προβολές του 2023, προβλέπει ότι ο πληθυσμός θα μειωθεί κατά 30,4%. Αυτό οφείλεται κυρίως:
α) στο γεγονός ότι στις υποθέσεις εργασίας η Eurostat θεωρεί ότι και πάλι σε βάθος χρόνου, μέχρι το 2070, ο δείκτης ολικής γονιμότητας δεν θα ξεπεράσει την τιμή των 1,55 παιδιών ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία. Την υπόθεση αυτή εργασίας οφείλουμε ως χώρα να διαψεύσουμε διαμέσου της εφαρμογής μιας έγκαιρα σχεδιασμένης και αποτελεσματικά εφαρμοσμένης δημογραφικής πολιτικής,
β) στην αλλαγή της δομής του πληθυσμού που προκάλεσε η μεγάλη μείωση της γεννητικότητας τις δεκαετίες 1990 – 2000 και 2010 – 2020, με αποτέλεσμα ακόμη και με βελτίωση του δείκτη ολικής γονιμότητας ο πληθυσμός της χώρας να παρουσιάζει μείωση 30% μέχρι το 2070 και γ) στον σημαντικό ρόλο που έχει η μετανάστευση.
Παράλληλα, ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων παρουσιάζεται σχεδόν σταθερός σε βάθος χρόνου αφού από 35,6% το 2021 θα αυξηθεί στο 60,6% σύμφωνα με τις πρόσφατες προβολές του 2023 (Διάγραμμα 5), ενώ με τις προβολές του 2019 προβλέπονταν να αυξηθεί στο 59,9% (ο συγκεκριμένος δείκτης είναι ο λόγος του πληθυσμού των ατόμων ηλικία 65 και άνω προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 15-64).
Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων χρησιμοποιείται από διεθνείς οργανισμούς, διάφορους οίκους συμβούλων ως ο βασικός λόγος για τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη αλλά και στην χώρα μας. Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται ως ένας δείκτης γήρανσης του πληθυσμού, και ως ένδειξη μη μακροχρόνιας βιωσιμότητας των δημόσιων αναδιανεμητικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, με την έννοια ότι θα επιβαρύνουν στο μέλλον τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τα δημόσια οικονομικά των κρατών προς όφελος της ιδιωτικοποίησης αυτών και των αγορών ( χρηματαγορών και κεφαλαιαγορών).
Κατά συνέπεια, στην προοπτική των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, οι οποίες συμπυκνώνονται στην σταδιακή μείωση του πληθυσμού, επιβάλλεται να κατανοηθεί σε βάθος από τους φορείς σχεδιασμού και άσκησης των δημόσιων πολιτικών ότι το δημογραφικό πρόβλημα στην χώρα μας, στο παρόν και το μέλλον, καθίσταται όχι μόνο πληθυσμιακά αλλά και γεωπολιτικά-γεωοικονομικά σημαντικό. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η ανά πενταετία αξιολόγηση του στόχου-αποτελέσματος, μίας δέσμης οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στην χώρα μας απαιτείται, μεταξύ άλλων, να διασφαλίζει την:
α) Γεωγραφική-Περιφερειακή κατανομή της παραγωγικής και κοινωνικο-οικονομικής δραστηριότητας,
β) Ασφάλεια στην εργασία και τους μισθούς με την θεσμική ελαχιστοποίηση των ευέλικτων και επισφαλών θέσεων απασχόλησης και την θεσμική αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, γ) Δυνατότητα στέγασης των νέων νοικοκυριών με κεντρικά και περιφερειακά προγράμματα κοινωνικής κατοικίας,
δ) Ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νέων νοικοκυριών με οικονομική υποστήριξη κατά την γέννηση (αυξημένη, ιδιαίτερα, για το δεύτερο και το τρίτο παιδί,
ε) Περιφερειακή σύσταση και ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών (π.χ. βρεφονηπιακοί σταθμοί, σχολεία ημερήσιας λειτουργίας) καθώς και των δημόσιων σχηματισμών και υπηρεσιών υγείας,
στ) Θεσμοθέτηση της τρίτεκνης οικογένειας ως πολύτεκνης και θέσπιση φορολογικών ελαφρύνσεων και απαλλαγών, ζ) Δυνατότητα στις γυναίκες που έχουν αποκτήσει τρίτο παιδί να συνταξιοδοτούνται πέντε έτη νωρίτερα.
Σάββας Γ. Ρομπόλης, Ομότιμος Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
Τα οφέλη που απορρέουν από την πολυτεκνική ιδιότητα θα συνεχίζουν να απολαμβάνουν και με τη… βούλα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), που αποφάνθηκε πως παραμένουν πολύτεκνοι και όσοι έχουν ενήλικα παιδιά έως 25 ετών που σπουδάζουν.
Σύμφωνα με την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η σχετική πρόβλεψη ως προς την απονομή της πολυτεκνικής ιδιότητας δεν αντίκειται στις συνταγματικές διατάξεις, λαμβανομένων υπόψη – όπως αναφέρεται – «των σύγχρονων κοινωνικών εξελίξεων, οι οποίες επέβαλαν την εν γένει αναδιαμόρφωση των κριτηρίων με βάση τα οποία προσδιορίζονται τα εξαρτώμενα μέλη της πολύτεκνης οικογένειας και τη θέσπιση, όχι αυστηρότερων, αλλά διαφορετικών σε σχέση με το παρελθόν και προσαρμοσμένων στις σύγχρονες εξελίξεις προϋποθέσεων».
Σύμφωνα με το ΣτΕ, ο νόμος ορίζει ότι τα τέκνα, είτε θήλεα είτε άρρενα, θεωρούνται ως εξαρτώμενα μέλη μέχρι τη συμπλήρωση του 23ου έτους της ηλικίας τους, εφόσον είναι άγαμα. Θεωρούνται, δηλαδή, τα τέκνα ως εξαρτώμενα μέχρι 5 έτη μετά την ενηλικίωσή τους, αν δεν έχουν εξέλθει της πατρικής και μητρικής οικογένειας με τη δημιουργία δικής τους οικογένειας.
ΣτΕ: Εξάρτηση του ενήλικου τέκνου από τους γονείς στη διάρκεια των σπουδών
Και το Ανώτατο Δικαστήριο προσθέτει: «Το πιο πάνω ηλικιακό όριο παρατείνεται μέχρι το 25ο έτος στην περίπτωση κατά την οποία τα τέκνα σπουδάζουν ή εκπληρώνουν τη στρατιωτική τους θητεία. Όσον αφορά τη θέσπιση του τελευταίου αυτού ηλικιακού ορίου και ειδικώς όσον αφορά τα τέκνα που σπουδάζουν, η πιο πάνω ρύθμιση συμβαδίζει με τις σύγχρονες κοινωνικές εξελίξεις και τα διδάγματα της κοινής πείρας.
Τούτο διότι, κατά διάρκεια των σπουδών η εξάρτηση του ενήλικου τέκνου από τον γονέα είναι έντονη και προσομοιάζει με την εξάρτηση του ανήλικου τέκνου από τον γονέα που ασκεί την κατά τον Αστικό Κώδικα γονική μέριμνα, η οποία ορίζεται ως «καθήκον και δικαίωμα των γονέων» που «περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. …» (άρθρο 1510) και «παύει με την ενηλικίωση του τέκνου» (άρθρο 1538).
Λαμβανομένου δε υπόψη ότι με βάση τις κρατούσες κοινωνικές συνθήκες, η διατήρηση μίας σχέσης τόσο έντονης εξάρτησης μεταξύ ενηλίκων για μεγάλο χρονικό διάστημα παρίσταται δικαιολογημένη εφόσον δεν παρατείνεται υπερβολικά, το πιο πάνω ηλικιακό όριο των 25 ετών, το οποίο αντιστοιχεί στην ηλικία κατά την οποία, ο μέσος φοιτητής ολοκληρώνει τις σπουδές του σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα παρίσταται εύλογο».
Αντικειμενικό κριτήριο στα σύγχρονα δεδομένα
Όπως αναφέρει το ΣτΕ κατά τον προηγούμενο νόμο δεδομένου ότι η συμμετοχή του πληθυσμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν περιορισμένη, τόσο σε αριθμό φοιτητών όσο και σε διάρκεια σπουδών, δεν είχε θεωρηθεί αναγκαίο να τεθεί ηλικιακό όριο για τα τέκνα που προσμετρούνταν για τον χαρακτηρισμό του γονέα ως πολύτεκνου στην περίπτωση που αυτά σπούδαζαν.
Ωστόσο, κρίνεται συνταγματική η θέσπιση με τις νεότερες διατάξεις του επίμαχου ηλικιακού ορίου. «Το ηλικιακό αυτό όριο αποτελεί αντικειμενικό κριτήριο και, περαιτέρω, αναγκαίο και πρόσφορο μέσο για τον καθορισμό του εξαρτώμενου μέλους και κατ’ επέκταση την οριοθέτηση της έννοιας της οικογένειας, εν προκειμένω της πολύτεκνης, λαμβανομένων υπόψη των σύγχρονων κοινωνικών εξελίξεων, οι οποίες επέβαλαν την εν γένει αναδιαμόρφωση των κριτηρίων με βάση τα οποία προσδιορίζονται τα εξαρτώμενα μέλη της πολύτεκνης οικογένειας και τη θέσπιση, όχι αυστηρότερων, αλλά διαφορετικών σε σχέση με το παρελθόν και προσαρμοσμένων στις σύγχρονες εξελίξεις προϋποθέσεων» επισημαίνεται.
Οριζόντια για το σύνολο των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων του Δήμου της Αθήνας.
Η οριζόντια μείωση στα τέλη, ύψους 5%, αφορά το σύνολο των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων του Δήμου της Αθήνας.
Σε δήλωσή του, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, τόνισε:
«Η μείωση των τελών είναι μια άμεση απάντηση στην ακρίβεια. Σηματοδοτεί, όμως, και κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Σε αυτόν τον δήμο, με αυτήν τη δημοτική αρχή, καλλιεργούμε το «ήθος» της κοινότητας: Το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια για τον κάθε δημότη. Όσο μοιραζόμαστε τις τύχες μας, τόσο η Αθήνα θα ευημερεί και οι Αθηναίοι θα φτιάχνουν τη ζωή τους. Μειώνοντας τα τέλη, αυξάνουμε την αντοχή στην ακρίβεια. Επιστρέφουμε στους δημότες μας τα οφέλη από την καλή πορεία του δήμου».
Οι μειώσεις των συντελεστών
Σύμφωνα με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, οι επί μέρους κατηγορίες δημοτικών τελών, μετά τη μείωση, διαμορφώνονται ως εξής για το έτος 2023:
Α. Του οικιακού συντελεστή τελών καθαριότητας και φωτισμού στο 1,47 €/τ.μ. από 1,55 €/τ.μ. ετησίως, έτσι ώστε 450.000 περίπου οικιακοί καταναλωτές να λαμβάνουν κατά το 2023 λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος με μειωμένη χρέωση.
Β. Των τελών καθαριότητας και φωτισμού λοιπών χώρων (επαγγελματικών) για δραστηριότητες λιανικού εμπορίου πλην τροφίμων κλπ στο 5,23 €/τ.μ. από 5,50 €/τ.μ. ετησίως
Γ. Για δραστηριότητες σε χώρους παρεχόμενων υπηρεσιών πλην χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κλπ σε 5,00 €/τ.μ. από 5,30 €/τ.μ. ετησίως
Δ. Για τις λοιπές επαγγελματικές δραστηριότητες σε 5,87€/τ.μ. από 6,18 €/τ.μ. ετησίως και με τον συντελεστή των σταθμών αυτοκινήτων στο 75% του συντελεστή αυτού
Ε. Για «ακίνητα που χρησιμοποιούνται για κοινωφελείς, μη κερδοσκοπικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς» με συντελεστή 2,23 €/τ.μ. από 2,35€/τ.μ. ετησίως για τα πρώτα 6.000 τ.μ. και μείωση στο 60% για τα υπόλοιπα τ.μ.
Ποιες ειδικές κατηγορίες απαλλάσσονται από την καταβολή δημοτικών τελών Η δημοτική αρχή διατηρεί τις απαλλαγές καθώς και τις μειώσεις των τελών καθαριότητας και φωτισμού για επιμέρους κοινωνικές ομάδες, όπως πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, ΑμΕΑ, μονογονεϊκές οικογένειες, άποροι κ.ά. Συγκεκριμένα, προβλέπεται:
1. Απαλλαγή για την πρώτη κατοικία των πολυτέκνων με ετήσιο συνολικό οικογενειακό εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό εκκαθαρισμένο κατά το προηγούμενο του έτους ένταξης φορολογικό έτος, μέχρι του ποσού των 25.000 € προσαυξημένο κατά 10.000 € για το τρίτο τέκνο, 8.000 € για το τέταρτο τέκνο, 6.000 € για το πέμπτο τέκνο και 5.000 € για κάθε τέκνο πέραν του πέμπτου. Η απαλλαγή αυτή θα χορηγείται με την προσκόμιση αντιγράφου Ε1 για εξακρίβωση της πρώτης κατοικίας καθώς επίσης και του εκκαθαριστικού σημειώματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ του φορολογουμένου και των απαραιτήτων εγγράφων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για τα επόμενα έτη την προσκόμιση του εκκαθαριστικού της εφορίας. 2. Απαλλαγή για την πρώτη κατοικία των τριτέκνων με ετήσιο συνολικό οικογενειακό εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό εκκαθαρισμένο κατά το προηγούμενο του έτους ένταξης φορολογικό έτος, μέχρι του ποσού των 25.000 € προσαυξημένο κατά 10.000 € για το τρίτο τέκνο, σύνολο 35.000 €. Η απαλλαγή αυτή θα χορηγείται με την προσκόμιση του Ε1 και του εκκαθαριστικού σημειώματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ καθώς και των απαραιτήτων εγγράφων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για τα επόμενα έτη την προσκόμιση του εκκαθαριστικού της εφορίας. 3. Απαλλαγή για την πρώτη κατοικία των απόρων όπως αυτοί οριοθετούνται από την κείμενη νομοθεσία. Η απαλλαγή αυτή θα χορηγείται από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου, αφού προηγουμένως προσκομίζονται σε αυτή το έγγραφο που αποδεικνύει την οικονομική τους αδυναμία όπως εκπορεύεται από την κείμενη νομοθεσία καθώς και αντίγραφο Ε1 για εξακρίβωση της πρώτης κατοικίας τους καθώς και των απαραίτητων εγγράφων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για τα επόμενα έτη την προσκόμιση του εκκαθαριστικού της εφορίας. 4. Μειωμένα κατά 50% καταβάλλονται τα τέλη καθαριότητας και φωτισμού για την πρώτη κατοικία των αναπήρων με ποσοστό αναπηρίας από 80% και άνω, και με ετήσιο συνολικό οικογενειακό εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό εκκαθαρισμένο κατά το προηγούμενο του έτους ένταξης φορολογικό έτος, μέχρι του ποσού των 20.000 €. Η μείωση αυτή θα χορηγείται με την προσκόμιση στην αρμόδια υπηρεσία βεβαίωσης Υγειονομικής Επιτροπής για το ύψος της αναπηρίας, αντίγραφο Ε1 για εξακρίβωση της πρώτης κατοικίας και εκκαθαριστικού σημειώματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ του φορολογουμένου, καθώς και των απαραίτητων εγγράφων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για τα επόμενα έτη την προσκόμιση του εκκαθαριστικού της εφορίας. 5. Μείωση των τελών καθαριότητος και φωτισμού κατά 50% για την πρώτη κατοικία των μονογονεϊκών οικογενειών με ετήσιο συνολικό οικογενειακό εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό εκκαθαρισμένο κατά το προηγούμενο του έτους ένταξης φορολογικό έτος, μέχρι του ποσού των 25.000 €. Η μείωση αυτή θα χορηγείται με την προσκόμιση πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης που βεβαιώνει την μονογονεϊκότητα, αντίγραφο Ε1 για εξακρίβωση της πρώτης κατοικίας, του εκκαθαριστικού σημειώματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ του φορολογουμένου καθώς και των απαραίτητων εγγράφων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για τα επόμενα έτη την προσκόμιση του εκκαθαριστικού της εφορίας.
Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις θα πρέπει ο λογαριασμός ηλεκτρικού ρεύματος να εκδίδεται στο όνομα του δικαιούχου της απαλλαγής ή της μείωσης κατά 50% των τελών καθαριότητος και φωτισμού.
Οι δημογραφικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας καταγράφονται πλέον και στα μεγέθη του εγχώριου εκπαιδευτικού συστήματος. H μείωση των γεννήσεων ήδη έχει επηρεάσει τον αριθμό μαθητών στο δημοτικό σχολείο, ο οποίος μειώνεται κάθε έτος από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά δεδομένα, ο αριθμός των μαθητών της πρώτης τάξης του δημοτικού σχολείου σημείωσε πτώση κατά 16,5% την πενταετία 2014-2019.
Πιο συγκεκριμένα, ο αριθμός των παιδιών που πήγαν Α’ δημοτικού το σχολικό έτος 2019-2020 υποχώρησε σε 95.700 (από 100.000 το 2018-2019 και 114.600 το 2014-2015), καταγράφοντας πτώση κατά 16,5% σε μια πενταετία.
Οι εκτιμήσεις για το μέλλον είναι ακόμη ποιο δυσοίωνες: μέχρι το 2100, ο αριθμός των μαθητών των πρώτων δυο βαθμίδων εκπαίδευσης αναμένεται να μειωθεί κατά 32,1% (413.000 λιγότεροι μαθητές).
Χαμηλός ο αριθμός μαθητών ανά εκπαιδευτικό
Στην εξέλιξη αυτή έρχεται να προστεθεί και μια ακόμη αρνητική πρωτιά για την χώρα μας: η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο αριθμό μαθητών ανά διδάσκοντα στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ στις περισσότερες βαθμίδες εκπαίδευσης, ενώ χαμηλότερος από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ είναι ο δείκτης ακόμα και στις πιο πυκνοκατοικημένες διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Και όλο αυτό συμβαίνει, χωρίς να «μεταφράζεται» σε καλές μαθησιακές επιδόσεις σε διεθνείς μετρήσεις όπως το πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ.
Αναλυτικότερα, η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο αριθμό μαθητών ανά εκπαιδευτικό σε όλες τις βαθμίδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με εξαίρεση το γενικό λύκειο.
Ειδικότερα, ο αριθμός μαθητών ανά διδάσκοντα στο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα περιορίζεται σε μόλις 8,7 μαθητές, έναντι 13,1 κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 14,5 στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ.
Στο γυμνάσιο, σε κάθε διδάσκοντα αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 7,9 μαθητές στην Ελλάδα, έναντι 10,9 στην ΕΕ και 13,1 στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ.
Μικρότερη είναι η διαφορά στο γενικό λύκειο, όπου η τιμή του δείκτη στην Ελλάδα ανέρχεται σε 10,8 μαθητές ανά διδάσκοντα, έναντι 11,9 μαθητές κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 13,0 μαθητές στον ΟΟΣΑ.
Μεγάλη είναι η απόσταση σε σύγκριση με τους μέσους όρους της ΕΕ του ΟΟΣΑ και στο επαγγελματικό λύκειο, όπου η Ελλάδα έχει 7,9 μαθητές ανά διδάσκοντα, έναντι 12,4 μαθητές κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 13,4 μαθητές στον ΟΟΣΑ.
Πολύτεκνοι 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.